ΜΙΡΙΑΜ ΜΑΚΕΜΠΑ
Της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

Φίλες και φίλοι,

Αυτή η ανάρτηση είναι μια αναφορά σε μια μαύρη γυναίκα, την Μίριαμ Μακέμπα και την διάλεξα για τον δύσκολο δρόμο που πήρε, κόντρα στο ρεύμα του καιρού της, κόντρα στο απάνθρωπο κυνηγητό που το γνωρίζουμε με το όνομα Άπαρτχάϊντ. Έμεινε γνωστή ως Μάμα Άφρικα.Ας τη γνωρίσουμε.

Η Μίριαμ Μακέμπα (Zenzile Miriam Makeba) γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1932 σε μια τενεκεδούπολη στα περίχωρα του Γιοχάνεσμπουργκ(όσοι έχετε υπ’ όψιν σας τις προσφυγικές παραγκουπόλεις, σας προτείνω να αυξήσετε την δυσφορία σας επί 100 για να πάρετε μια γεύση εκείνων των «κατασκευών»). Η μητέρα της ήταν θεραπεύτρια και συνελλήφθη για παράνομη κατασκευή μπύρας όταν η Μίριαμ ήταν μόλις δεκαοκτώ ημερών. Η μητέρα καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση, και έτσι η Μίριαμ πέρασε τους πρώτους έξι μήνες της ζωής της στη φυλακή.

Το 1950 γέννησε το μοναδικό της παιδί, την Μπόγκι, η οποία έφυγε από τη ζωή το 1985, σε ηλικία 35 ετών, και οι γιατροί διέγνωσαν καρκίνο στο στήθος της. Ο σύζυγός της την εγκατέλειψε.

 Η καριέρα της άρχισε εκείνη τη δεκαετία του 1950, όταν συνδύασε την τζαζ με τα παραδοσιακά τραγούδια της Νότιας Αφρικής, σε μια εποχή που η λέξη «world music» ήταν άγνωστη. Στο διεθνές προσκήνιο εμφανίσθηκε το 1959, κατά τη διάρκεια περιοδείας της στις ΗΠΑ με το νοτιοαφρικάνικο συγκρότημα «Manhattan Brothers».

Το 1960 τής αφαιρέθηκε το διαβατήριο και η υπηκοότητά της από τη ρατσιστική κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής, επειδή συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ «Come Back Africa», το περιεχόμενο του οποίου στρεφόταν εναντίον του απαρτχάϊντ και αναγκάσθηκε να ζήσει στην εξορία. Επέστρεψε στη Νότιο Αφρική, μετά την αποφυλάκιση του Μαντέλα το 1990, όταν το ρατσιστικό καθεστώς της χώρας έπνεε πλέον τα λοίσθια.

Η Μίριαμ Μακέμπα είναι η πρώτη Αφρικανίδα καλλιτέχνις που κέρδισε βραβείο Γκράμι (1966). Το μοιράστηκε με τον Χάρι Μπελαφόντε στην κατηγορία φολκ μουσικής για το άλμπουμ «An Evening With Belafonte/Makeba». Μεγάλες επιτυχίες της θεωρούνται τα τραγούδια «Pata Pata» (1956), «Malaika» (1960) και «Τhe Cling Song» (1965).

Το 1987 συνεργάστηκε με τον Πολ Σάιμον, συμμετέχοντας στην περιοδεία του «Graceland».

Παντρεύτηκε συνολικά πέντε φορές∙ μεταξύ των συζύγων της ήταν και ο συμπατριώτης της τρομπετίστας της τζαζ Χιου Μασεκέλα και ο αμερικανός πολιτικός ακτιβιστής Στόκλι Καρμάϊκλ. Ο γάμος της με τον Καρμάικλ, που ήταν μέλος της ριζοσπαστικής οργάνωσης των μαύρων «Μαύροι Πάνθηρες», προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών στις ΗΠΑ και ακύρωση πολλών συναυλιών της. Το ζευγάρι αναγκάσθηκε να μετακομίσει στη Γουινέα.

Το 2005 ξεκίνησε την αποχαιρετιστήρια περιοδεία της στον κόσμο, που έμελε να είναι μοιραία. Το 2008 συμμετείχε σε συναυλία που διοργανώθηκε στο Καστελ Βολτούρνο, ένα προπύργιο της Καμόρα στα περίχωρα της Καζέρτας, για να δείξουν αλληλεγγύη στον κυνηγημένο από την μαφία(Καμόρα) ιταλό συγγραφέα Ρομπέρτο Σαβιάνο και για να διαμαρτυρηθούν για τις αναεξιχνίαστες δολοφονίες Αφρικανών μεταναστών στην ίδια περιοχή. Η Μακέμπα καθώς άφηνε τη σκηνή, αισθάνθηκε αδιαθεσία και κατέρρευσε. Μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο της Καζέρτας, όπου τις πρώτες πρωινές ώρες της 10ης Νοεμβρίου 2008 άφησε την τελευταία της πνοή από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 76 ετών.

Ήταν ένας θάνατος, όπως τον φανταζόταν: να βρίσκεται επί σκηνής και να τραγουδά για καλό σκοπό.

«Δεν είμαι πολιτικοποιημένη τραγουδίστρια, δεν καταλαβαίνω καν τι σημαίνει η λέξη. Ολοι πιστεύουν ότι ήθελα συνειδητά να λέω στον κόσμο για τα δεινά των μαύρων στη Νότια Αφρική. Ομως, εγώ τραγουδούσα για την ίδια τη ζωή μου»,δήλωσε.
Συνειδητά ή όχι, η μαύρη τραγουδίστρια έγινε στα χρόνια του απαρτχάϊντ η «Μάμα Αφρικα», η φωνή των εξεγερμένων μαύρων και υπήρξε μια ακτιβίστρια, υποστηρίκτρια των πολιτικών δικαιωμάτων.