ΠΕΡΙ ΜΥΘΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΟΥΣ
Της Dimitra Papanastasopoulou

Φίλες και φίλοι,

Βρήκα πολύ ενδιαφέρον το παρακάτω κείμενο των  ELMAR GRUBER & PETER FIEBAG και σας το μεταφέρω.

Οι μύθοι είναι ιστορίες που δίνουν απαντήσεις σε αρχέγονα ερωτήματα. Σ΄αυτούς αντικατροπτίζεται η αιώνια αναζήτηση του ανθρώπου για τη σημασία και το νόημα της ύπαρξης, μια αναζήτηση όπου η θεωρητική κατανόηση της ζωής είναι πάντα δευτερεύουσας σημασίας.Στο επίκεντρο βρίσκεται η βαθύτερη κατανόηση της ζωής.

Μέσα από τους μύθους εκφράζεται η νοσταλγία γα τις καταβολές της ανθρωπότητας, η οποία δεν περιορίζεται μόνο σε έναν πνευματικό στοχασμό, αλλά αποσκοπεί σε μια συνολικότερη κατανόηση και καταπιάνεται σε βάθος με το ζήτημα, το οποίο τελικά μετατρέπεται σε αδιαφιλονίκητη γνώση.

Στον μύθο κωδικοποιούνται πολιτισμικές μορφές, όπως η καθημερινότητα, ο χρόνος, ο χώρος, η ζωή και ο θάνατος. Σ΄αυτόν αντανακλάται η μαγικοθρησκευτική δομή ενός λαού, αλλά και η κοινωνικοοικονομική τάξη της, οι αντιλήψεις της περί δικαίου και νόμου, αισθητικής και τέχνης. Καθώς οι μύθοι συμπεριλαμβάνουν όλες τις απόψεις της ζωής, δεν μπορούν να κατανοηθούν από μία μόνο σκοπιά. Σύμφωνα με τον Γάλλο εθνολόγο Κλώντ Λεβί Στρός, ο μύθος πρέπει να γίνεται αντιληπτός ως ένα σύνολο, η αληθινή σημασία του μύθου δεν προκύπτει από την ακολουθία των γεγονότων, αλλά από μια δέσμη γεγονότων.

Η αλυσίδα των εικόνων του μύθου πρέπει να διαβάζεται σαν παρτιτούρα, όχι νότα προς νότα, αλλά σαν ένα ενιαίο σύνολο.

Η ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΔΥΝΑΜΗ

Οι μύθοι διηγούνται ιστορίες για όντα που ζουν πέρα από τον κόσμο μας, αλλά όχι έξω από αυτόν. Πρόκειται κυρίως για όντα κρυμμένα, αλλά παρόντα. Δεν δημιούργησαν απλώς την γη και όλα τα όντα που ζουν πάνω σ΄αυτήν, αλλά εξασφαλίζουν επίσης την συνέχιση του κόσμου, εμποτίζοντας τα πάντα με μια δύναμη που προκαλεί δέος.

Για τον αρχαϊκό άνθρωπο, αυτή η μυστηριώδης ζωογόννηση υπήρχε παντού. Η συγκεκριμμένη θεώρηση ονομάζεται «ανιμισμός» και σύμφωνα με αυτήν τα πάντα είναι γεμάτα από μια μυστηριώδη δύναμη- όχι μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα ζώα και τα φυτά, οι πέτρες, οι βράχοι,τα ποτάμια, οι θάλασσες, τα αστέρια, ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα, όπως οι αστραπές, οι κεραυνοί, η βροχή και το χιόνι.

Αυτή η πνευματική δύναμη που διακατέχει τα πάντα, αναγνωριζόταν από πολλούς λαούς. Οι Μελανήσιοι την αποκαλούσαν «μανά», οι Αμερικανοί αυτόχθονες της Ντακότα «βακάντα» και οι Ακαν της Δυτικής Αφρικής «ζούζου». Δεν πρόκειται γα μια δύναμη με την έννοια που αποδίδουν οι φυσικές επιστήμες στη λέξη αυτή, αλλά για την επίδραση μιας πραγματικότητας, η οποία βρίσκεται πέρα από την αισθητηριακή πραγματικότητα και διαπερνά όλη την ύπαρξη, ευρισκόμενη παντού και πουθενά.

Εφόσον αυτή η δύναμη διακατέχει τα πάντα, τότε, όλα συνδέονται μεταξύ τους μέσω αυτής. Η μαγεία αποτελεί κατά κάποιον τρόπο την επιρροή του ανθρώπου πάνω στη δύναμη  από την οποία διακατέχεται και ο ίδιος. Είναι η προσπάθεια να την κατευθύνει, ώστε να μπορέσει να δράσει και να επικοινωνήσει με τον κόσμο και με τις υπερκόσμιες σφαίρες. Μέσω της μαγείας υφαίνεται ένας ιστός ανάμεσα στα υπερκόσμια και στα επίγεια όντα. Όμως, μέσα σε όλα αυτά, ο αρχαϊκός άνθρωπος ανακαλύπτει τον εαυτό του και νοιώθει ότι έχει μερίδιο στη δύναμη αυτή που προκαλεί δέος.

Στην αρχή, σύμφωνα με τις Ουπανισάδ, τα ιερά κείμενα των Ινδουιστών, υπήρχε μόνον ο Μεγάλος Εαυτός, που είχε την μορφή ενός ατόμου. Όταν στοχαζόταν, δεν ανακάλυπτε τίποτε άλλο εκτός από τον εαυτό του. Οι πρώτες του λέξεις ήταν : αυτό είσαι εσύ!  

ΖΩΝΤΑΝΟΣ ΜΥΘΟΣ

Στην αυγή της ιστορίας της ανθρωπότητας, ο μύθος αποτελούσε έκφραση της απόλυτης αλήθειας, γιατί διηγόταν μια ιερή ιστορία που διαδραματιζόταν στις απαρχές του χρόνου. Ο μύθος αποκτά αληθινό χαρακτήρα όταν ο άνθρωπος νοιώθει ότι είναι αδιάρρηκτα συνηφασμένος με αυτόν. Ο αρχαϊκός άνθρωπος, που διακιολογούσε όλες τις πράξεις του επικαλούμενος τον μύθο, προσπάθησε να μιμηθεί τις παραδειγματικές πράξεις ενός θεού ή ενός μυθικού ήρωα, ή τουλάχιστον να τις διηγηθεί.

Από μόνος του ο μύθος δεν έχει ψυχή και δύναμη. Μόνο όταν λαμβάνει την υπόσταση διήγησης ύμνου ή άσματος, ακόμη και πράξης, διατηρείται η σύνδεση μεταξύ των κόσμων. Η επανάληψη και η αναπαράσταση των γεγονότων της απαρχής του χρόνου σε ιεροτελεστίες και λατρευτικά δρώμενα εξελίχτηκε σε βασική προϋπόθεση για μια υγιή κοινότητα.

Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Γουίλιαμ Τόμσον, υπάρχουν 4 διαφορετικοί ορισμοί του μύθου:

Α. Ο μύθος είναι ένας ψευδής ισχυρισμός.

Β. Ο μύθος είναι μια αναληθής παραστατική διήγηση, η οποία εκφράζει, όμως, μια συναισθηματική αλήθεια.

Γ. Ο μύθος δίνει απαντήσεις στα εξής τρία ερωτήματα: ποιοί είμαστε, από πού ερχόμαστε, πού πηγαίνουμε;

( σημ. εδώ παρατηρείται μια σύμπτωση με τα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα)

Δ. Ο μύθος δεν αποτελεί μια περιγραφή της πραγματικότητας, αλλά μια απεικόνισή της.

Όλες αυτές οι θεωρίες αποτελούν πτυχές του μύθου, ανάλογα με την περίσταση. Η βασική θεωρία είναι ότι οι μύθοι αντικατοπτρίζουν την εξέλιξη της ανθρώπινης ψυχής. Αυτή η ανακάλυψη ανάγεται στον ιδεαλιστή φιλόσοφο Φρίντριχ Βίλχελμ Γιόζεφ Σέλινγκ ( 1775-1854). Ο Σέλινγκ παρατήρησε ότι οι μύθοι που γεννήθηκαν σ διαφορετικές περιόδους της ιστορίας της ανθρωπότητας, έχουν ως περιεχόμενο διαφορετικούς αφηγηματικούς κύκλους. Συνέδεσε μάλιστα το γεγονός με τις μεταβολές της ανθρώπινης συνείδησης. Η εσωτεική ακολουθία των μύθων, η διαδικασία της εμφάνισής τους στην ιστορία όλων των λαών, αντικατοπτρίζει, την εσωτερική πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου.

Αυτή η ενδιαφέρουσα αντίληψη, η αντιμετώπιση, δηλαδή, του μύθου ως «ιστορίας της ψυχής» λησμονήθηκε για μεγάλο διάστημα. Σχετικά πρόσφατα, επανήλθε στο προσκήνιο, χάρη σε στοχαστές όπως ο Τόμσον και κυρίως ο Κεν Γουίλμπερ.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΜΑΓΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Οι σαμάνοι των Ινουίτ(Εσκιμώων) στη Γροιλανδία σμίλευαν μαγικά αντικείμενα από οστά ταράνδων ή ψαριών, τα οποία ονόμαζαν τουπιλάκ. Αυτά απεικόνιζαν φανταστικά προσωπεία και παράξενες μορφές θαλάσσιων ζώων, πουλιών και ανθρώπων, στοιχισμένες η μία πάνω στην άλλη, όπως τα τοτέμ. Για να δώσουν ζωή στη μορφή, έτριβαν ρυθμικά τα γεννητικά της όργανα.

Τότε, σύμφωνα με τις δοξασίες τους, το τουπιλάκ αποκτούσε σώμα και ψυχή και ήταν έτοιμο να εκτελέσει αποστολή και να νικήσει τον εχθρό. Ήταν πάντως επικίνδυνο να επιστρατεύσει κανείς αυτό το μαγικό αντκείμενο, γιατί η μαγεία του εχθρού μπορεί να ήταν πιο ισχυρή.

Σε μια τέτοια περίπτωση το τουπιλάκ μπορεί να στρέφονταβ κατά του δημιουργού του και να τον σκότωνε. Η μαγεία ήταν τόσο στενά συνδεδεμένη με τις μυθικές αντιλήψεις, που υποστηρίζεται ότι πολλοί άνθρωποι πέθαιναν από φόβο μήπως επιστρέψει το τουπιλάκ τους.