ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Μέρος Α΄
Της Dimitra Papanastasopoulou

Φίλες και φίλοι,

Αυτές οι τεχνικές επέτρεψαν στον άνθρωπο να εξασφαλίσει την επιβίωση και τη σιγουριά του, επομένως υπήρξαν και αντικείμενο πολλών μύθων. Πρόκειται για κατακτήσεις τόσο ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για το όργωμα, τη σπορά και τον θερισμό, που εξ αρχής προσέλαβαν ιερό χαρακτήρα και έγιναν αφορμή για πολυάριθμα Μυστήρια. Η γνώση και η εφαρμογή τους θεωρούνταν ως ένα είδος μύησης που αποκάλυπτε στον κάτοχό τους δυνατότητες ακοινολόγητες στους αμύητους.

Ανάμεσα σ’ αυτές τις τεχνικές είναι και η ημέρευση των ζώων. Αν και σημαντικό επίτευγμα, μας εκπλήσσει η απουσία μύθων επ’ αυτού. Μόνη η ελληνική μυθολογία αναφέρει ότι ο Ποσειδών δώρισε στον άνθρωπο το άλογο. Η εξημέρωση των υπολοίπων ζώων, όσο αφορά την ύπαρξη μύθων, έχουν μάλλον σκοτεινή προέλευση, με εξαίρεση κι εδώ τον ελληνικό μύθο του Αρισταίου.

Ο Αρισταίος ήταν ημίθεος, γιός της νύμφης Κυρήνης και του θεού Απόλλωνα.Όταν ήταν παιδί ο πατέρας του τον οδήγησε στον Κένταυρο Χείρωνα για να τον διδάξει και κατόπιν στις Μούσες, οι οποίες παραδόξως δεν τού δίδαξαν χορό και μουσική, αλλά την τέχνη της φύλαξης των προβάτων!

Έτσι, ο Αρισταίος έμαθε πώς να επιβλέπει τα κοπάδια, να αρμέγει τις προβατίνες και επιπλέον να εκτρέφει μέλισσες και να συλλέγει το μέλι τους. Όταν μεγάλωσε, ανέλαβε να διδάξει στους ανθρώπους όσα είχε μάθει.

Αντίθετα, οι απαρχές των καλλιεργούμενων δημητριακών, των θρεπτικών φυτών και των τεχνικών της ζύμωσης, τροφοδότησαν πάρα πολλούς μύθους. Η προοδευτική ανακάλυψη, με την σωστή επιλογή των ειδών, δημητριακών που ήταν ικανά να παρέχουν στον άνθρωπο φαγώσιμους καρπούς (σιτάρι,κριθάρι, βρώμη, σίκαλη) θεωρήθηκε πολύ σημαντικό φαινόμενο, τόσο που η προέλευσή του να αποδίδεται πάντα σε έναν θεό.

Από όλα τα δημητριακά, το πιο διαδεδομένο είναι το σιτάρι. Αν και αγνοούμε από ποιό άγριο είδος οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής κατόρθωσαν να το εξάγουν, οι μύθοι είναι γεμάτοι λεπτομέρειες και παραλλαγές σε σχέση με τις συνθήκες ανακάλυψης. Φυσικά, οι μύθοι δεν ενδιαφέρονται για το σιτάρι αυτό καθαυτό, αλλά για την καλλιέργειά του. Γι’ αυτό, η θεϊκή εφεύρεση συνάπτεται λιγότερο με το σπόρο και περισσότερο με τις τεχνικές οργώματος, σποράς και θερισμού, καθώς και με τα απαραίτητα για τα παραπάνω εργαλεία( άροτρο, υνί, ζυγός) που επιτρέπουν την μέγιστη αξιοποίηση των μυστυριωδών δυνάμεων οι οποίες εγκλείονται στο σπόρο.

Στην αρχαία Ελλάδα, το σιτάρι και οι τεχνικές καλλιέργειάς του αποδόθηκαν στη θεά Δήμητρα. Τον καιρό που αναζητούσε την Κόρη, η θεά έγινε δεκτή στην Ελευσίνα από τον βασιλιά Κελεό και τη σύζυγό του Μετάνειρα. Ως επιβράβευση για την βοήθεια που της πρόσφεραν η Δήμητρα δίδαξε στον γιό τους Τριπτόλεμο τα μυστήρια της βλάστησης, του οργώματος και της συγκομιδής.  Έδωσε επίσης το φτερωτό της άρμα, που το έσερναν δράκοντες, στον Τριπτόλεμο για να σκορπίσει τους καρπούς σ’ ολόκληρη τη γη.

Ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά το μύθο. Η αποκάλυψη στους ανθρώπους της ύπαρξης και της χρήσης του σίτου συνεπάγεται μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής τους. Ενώ πριν ήταν αναγκασμένοι να τρέφονται με κυνήγι και να ζουν περιπλανώμενοι, με την εμφάνιση της γεωργίας και του σιταριού πέρασαν σε μια ζωή σε μόνιμη βάση- την μόνη που ευνοεί την σύμπηξη σταθερών και βελτιωτικών ικανοτήτων.

«Για να ανταμείψει τους ανθρώπους που την είχαν φιλοξενήσει στη διάρκεια της περιπλάνησής της, η Δήμητρα τους χάρισε τους σπόρους, το σιτάρι, το κριθάρι και τα λαχανικά. Μαζί μ’ αυτά τους έδωσε τους φτερωτούς δράκοντες και τα φτερωτά της άρματα για να διαμοιραστούν τα αγαθά παντού. Διότι πριν από αυτήν οι άνθρωποι δεν ήξεραν ακόμη να τρώνε το ψωμί ή να χρησιμοποιούν το σιτάρι, παρά ζούσαν νομαδική ζωή. Κι εκείνη, όχι μόνο τους έδωσε το σιτάρι και τους εδώδιμους καρπούς, αλλά εισήγαγε για χάρη τους τα Μυστήρια και τους δίδαξε τη μύηση σ’ αυτά» ( ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ, V. MAGNIEN, έργο ύστρεης βυζαντινής περιόδου).