ΣΑΝ ΣΤΑΧΥΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
(σχόλιο του ηθοποιού του ΚΘΒΕ Κων/νου Ίτσιου από την παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ, στις 3 Απριλίου 2012)

Ένα μήνα πριν, στην πρώτη παρουσίαση του βιβλίου «Σαν στάχυα στο χρόνο» στη Λάρισα, υποδέχτηκαν την κ. Παπαναστασοπούλου σαν «δικό τους άνθρωπο». Αυτό, επειδή γεννήθηκε εκεί και έζησε μέχρι τα 18 της χρόνια. Στην Θεσσαλονίκη, όμως, σπούδασε, εργάστηκε, έγινε πολίτης της πόλης μας, δημιούργησε φιλίες που άντεξαν στο χρόνο  και έζησε τα επόμενα 22 χρόνια της ζωής της.

Άρα, έχουμε κάθε δικαίωμα να την αποκαλέσουμε κι εμείς, οι φίλοι της, «δικό μας άνθρωπο» και να καλωσορίσουμε την καινούργια της, εκπληκτική δημιουργία. Ένα βιβλίο μοναδικό, ξεχωριστό, όπως εκείνη. Γρήγορο και δυνατό, πικρό και γλυκό, συγκινητικό και ανατρεπτικό, αληθινό πέρα από κάθε φαντασία. Ένα βιβλίο που μας κάνει όλους «ξενύχτηδες» γιατί δεν γίνεται να το αφήσεις από τα χέρια σου.

Το «σαν στάχυα στο χρόνο» είναι το πρώτο βιβλίο της Δήμητρας. Και αναφέρεται στη γενέθλια γη της. Το δεύτερο, ήδη τελειωμένο, όπως μου είπε η ίδια, αναφέρεται, πού αλλού; στην ακριβή μας Θεσσαλονίκη. Τα γράφει και τα αφιερώνει με τη σειρά στις πόλεις που έζησε, με τη σειρά που ήρθαν στη ζωή της και άφησαν τα χνάρια τους. Σαν να την παρέδωσε ο ένας άγιος- προστάτης στον άλλο. Οι Γραφές λένε ότι ήταν φίλοι. Αναφέρομαι στον Άγιο Αχίλλειο, προστάτη και πολιούχο της Λάρισας και τον Άγιο Δημήτριο, προστάτη και πολιούχο της Θεσσαλονίκης.

Η πλοκή του μυθιστορήματος αρχίζει πριν 242 χρόνια και καλύπτει το τεράστιο χρονικό διάστημα των 225 χρόνων. Η κάλυψη είναι αριστοτεχνική, ανάλαφρη σαν χάδι, ποτισμένη με λόγο που αλλάζει κι αυτός με τα χρόνια, μέσα από τις σελίδες ενός ημερολογίου. Ενός ημερολογίου που ανοίγει όταν σώνεται η ανάσα σου για να σου δώσει λίγο οξυγόνο. Κλείνει γρήγορα, ενώ το μυαλό του αναγνώστη βιάζεται κι αυτό, θέλει να συναντήσει πάλι την συνέχεια της ιστορίας που περιμένει για να σε παρασύρει ξανά στα μονοπάτια της φαντασίας της συγγραφέως.

Υπάρχει μια θαυμάσια περιγραφή της Λάρισας, εφ’ όσον είναι και το επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Δρόμοι, πλατείες, τοποθεσίες, σπίτια, ζωντανεύουν με την πένα της συγγραφέως. Όσο διαβάζουμε, τόσο αφομοιώνουμε τη μεταμόρφωση της πόλης, των ανθρώπων της, των συνηθειών τους. Το παρελθόν μεταφέρεται με την φαντασία μας στο παρόν, πάσχουμε, γελάμε και κλαίμε μαζί με τους ήρωες. Στεκόμαστε δίπλα σε δυνατές αγάπες και φιλίες που εντυπωσιάζουν, ενώ μας σοκάρει  η σκληρότητα της συμπεριφοράς  και των πράξεων άλλων ηρώων. Μεταφερόμαστε με μαγική άμαξα από το Γενί Σεχίρ των Τούρκων, την εγκαταλειμμένη, καταπιεσμένη, βρώμικη πόλη, στην Λάρισα του 1990, την σύγχρονη, νέα, αγνώριστη, πρωτεύουσα της Θεσσαλίας.

Η Δήμητρα Παπαναστασοπούλου δεν αρκείται σ’ αυτό. Μας ταξιδεύει κι αλλού με τις υπέροχες περιγραφές της. Μας πάει δίπλα στην Αγυιά και τον Τύρναβο, λίγο πιο μακριά στον Βόλο της δεκαετίας του 30, στην Αθήνα, πετάγεται μια στιγμή, μην αντέχοντας μακριά μας και στη Θεσσαλονίκη του 60. Το ταξίδι συνεχίζεται με μικρές γεύσεις από Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη για να απογειωθεί, να περάσει τον Ατλαντικό και να φθάσει στην Νέα Υόρκη και την Ίθακα- την Ιθάκη της Αμερικής. Μας τραβάει κι εμείς ακολουθούμε με τους δικούς της  συγκλονιστικούς ρυθμούς κρατώντας την ανάσα μας.  

Διαβάζοντας, αντιλαμβανόμαστε ότι η ιστορία είναι κάθε στιγμή παρούσα. Οι ήρωες, μικροί και μεγάλοι, επηρεάζονται από σημαντικά και ασήμαντα γεγονότα που σφράγισαν την πορεία της Θεσσαλίας και της Ελλάδας γενικότερα. Τα ιστορικά γεγονότα περιγράφονται με σαφήνεια και άποψη από την συγγραφέα, αλλά ζωντανεύουν στη ζωή των φανταστικών της ηρώων, γίνονται αναπόσπαστα κομμάτια της καθημερινότητάς τους.

Παρούσα και εκτενής η αναφορά στην εβραϊκή κοινότητα στη Λάρισα και τον Βόλο, γεμάτη  αγάπη, φιλία και συναδελφοσύνη, μιας και οι ζωές όλων είναι αξεδιάλυτες και ενωμένες.

Το βιβλίο της κ. Παπαναστασοπούλου δεν χαρίζει μόνο αισθητική απόλαυση, αλλά και  πληροφορίες για το παρελθόν αυτού του κομματιού της Ελλάδας μας. Το καλό δεν θριαμβεύει πάντα. Η συγγραφέας, όμως, καταφέρνει να το διαφυλάξει στις καρδιές μας, να μας το αφήσει κληρονομιά, να μας το παραδώσει μαζί με την πίστη ότι η ζωή είναι ένας αγώνας που πρέπει να δοθεί με σκοπό να κερδηθεί.