ΑΠΟ ΞΥΛΟ ΚΑΙ ΑΣΗΜΙ
(Συνέντευξη από τον δημοσιογράφο κ. Βασίλη Κάργα  της   ARTPRESS, στις 19 Μαρτίου 2015)

Σε δύο σημαντικές ιστορικές περιόδους της Ρόδου, την εισβολή των Τούρκων και την κατοχή από τους Ιταλούς, με «γέφυρα»  την περιπετειώδη διαδρομή της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Φιλερήμου, αναφέρεται το νέο βιβλίο της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου «Από ξύλο και ασήμι» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Πρόκειται για ένα  μυθιστόρημα γεμάτο συγκινήσεις, ανατροπές και αλήθειες, όπου η  καθημερινότητα ανακατεύεται με την αντίσταση και την κατασκοπεία και γίνεται αβάσταχτη, αποπνικτική, με την προδοσία να κυριαρχεί τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο μέρος, με το θάνατο να καραδοκεί, με την ελπίδα για ζωή να ξεθωριάζει, αλλά να μη χάνεται, μέχρι που το τέλος έρχεται αδυσώπητο αλλά λυτρωτικό.

« Το νέο μου βιβλίο θα το χαρακτήριζα κάτι περισσότερο από ένα ιστορικό μυθιστόρημα, επειδή στις σελίδες του ο αναγνώστης παίρνει πληροφορίες για την καθημερινή ζωή και τα προβλήματα των ανθρώπων,  μέσα από τις ζωές των φανταστικών μου ηρώων.», λέει η συγγραφέας μιλώντας στην ArtPress.

-Ποιο ήταν το ερέθισμα, η αφορμή για να το γράψετε;

Οι καλές  Ροδίτισσες φίλες μου, μού ζήτησαν να γράψω για το νησί, αφού κι εγώ έζησα στη Ρόδο δυο χρόνια, σπουδάζοντας.

-Υπάρχουν στο βιβλίο σας πραγματικά στοιχεία ή μυθοπλαστικά;

Υπάρχουν και πραγματικά και μυθοπλαστικά στοιχεία. Όσα αφορούν ιστορικά δεδομένα είναι πραγματικά.

-Η δράση του βιβλίου σας εκτυλίσσεται σε μια άλλη εποχή. Συνδέεται αυτή με το σήμερα;

Η απάντηση είναι «ναι». Η ιστορία πάντα επαναλαμβάνεται. Σήμερα περνούμε μια δύσκολη περίοδο. Διαβάζοντας και μαθαίνοντας ότι περάσαμε και παλιότερα πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις, μπορούμε να κάνουμε τις συγκρίσεις, να βρούμε τις ομοιότητες, τις διαφορές, τον τρόπο αντίδρασης των προγόνων μας και να οδηγηθούμε στην λύση των δικών μας προβλημάτων.

-Πόσο εύκολο είναι να ανασυστήσεις μια άλλη εποχή; Μήπως κινδυνεύει να χαθεί η μαγεία της στα μάτια των αναγνωστών;

Χρειάζεται πολλή μελέτη. Όσο περισσότερες πηγές χρησιμοποιήσει κανείς, τόσο περισσότερα θα μάθει και τόσο ευκολότερα θα παρουσιάσει την εποχή, στην οποία αναφέρεται. Ο αναγνώστης μαγεύεται όταν οι πληροφορίες είναι τέτοιες που τον διευκολύνουν να «δημιουργήσει» στη δική του φαντασία την καθημερινότητα των ηρώων. Όταν ο συγγραφέας αποτυγχάνει σ’ αυτό, ο αναγνώστης χάνει το ενδιαφέρον του.

-Τι σας γοητεύει από το ταξίδι σας αυτό στο παρελθόν και σε άλλες εποχές;

Πρώτα-πρώτα, με γοητεύει η επιλογή ξεχασμένων ή άγνωστων γεγονότων, πάντα μέσα από φανταστικές ανθρώπινες ζωές. Ταξιδεύω πάντα στην Ελλάδα, κάθε φορά και σε διαφορετικό κομμάτι της, αν και φροντίζω να μετακινούμαι και σε κάποιο άλλο τόπο. Ο Έλληνας είναι ταξιδευτής κι εγώ δεν μπορώ να ξεφύγω από αυτό το γνώρισμα. Δεύτερον, πάντα βρίσκω ενδιαφέρουσες καταστάσεις, που έχουν ομοιότητες ή διαφορές με την σημερινή πραγματικότητα και η επιθυμία μου είναι να τις αναδείξω, πλάι-πλάι με τους τρόπους αντιμετώπισής τους.

-Πιστεύετε ότι η ιστορική μνήμη σώζει ή ανακινεί πάθη.

Πιστεύω ότι η ιστορική μνήμη είναι απαραίτητη. Όταν γνωρίζει κανείς καλά την ιστορία του, γνωρίζει ποιός είναι, τι πρέπει να κάνει, πού πηγαίνει. Μια βαθιά ιστορική γνώση μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη κατανόηση των προβλημάτων, και επομένως και στη λύση τους. Πάθη δεν ανακινεί η ιστορική μνήμη, αλλά οι άνθρωποι που τη χρησιμοποιούν με συγκεκριμένο τρόπο, με σκοπό  να δημιουργήσουν προβλήματα. Αν αυτοί οι άνθρωποι απευθυνθούν σε κάποιον που δεν γνωρίζει την ιστορία του, τότε, φυσικά, θα τον μπερδέψουν και θα τον αποπροσανατολίσουν. Η γνώση ήταν και θα είναι δύναμη.

-Οι ήρωες του βιβλίου σας από ποια πλευρά της ζωής είναι βγαλμένοι;

Υπάρχει μεγάλη διασπορά. Ο αναγνώστης θα έρθει σε επαφή τόσο με ταπεινούς μεροκαματιάρηδες, όσο και με πλούσιους άρχοντες∙ θα γνωρίσει και άσημα, και δημόσια πρόσωπα.

-Είστε από τους συγγραφείς που αγαπούν τους ήρωες των βιβλίων τους, που ταυτίζονται μαζί τους ή από αυτούς που κρατάνε αποστάσεις;

Είμαι από τους συγγραφείς που όταν γράφουν, όλες οι σκέψεις τους αφορούν τον κόσμο και τους ήρωες του βιβλίου που δημιουργούν. Απόσταση δεν υπάρχει. Ζω όσα βάζω τους ήρωες να ζουν, οι ήρωες είναι δημιουργήματά μου, επομένως, ναι, τους αγαπώ, ακόμη κι αν είναι αρνητικοί και κακοί χαρακτήρες.

-Έχετε  εκδώσει τρία  μυθιστορήματα. Υπάρχει κάποιο πρωταρχικό θέμα γύρω από το οποίο περιστρέφονται τα βιβλία σας;

Θα μπορούσα να πω ότι το μόνο κοινό θέμα είναι η παρουσία των πραγματικών ιστορικών γεγονότων που μπερδεύονται στις ζωές των ηρώων μου. Όμως, σε κάθε βιβλίο τα γεγονότα, η εποχή και ο τόπος είναι διαφορετικά, ο τρόπος διήγησης επίσης διαφορετικός και, επομένως, ο αναγνώστης έχει μπροστά του ένα τελείως διαφορετικό μυθιστόρημα.

-Τι σημαίνει να είσαι συγγραφέας σήμερα;

Θεωρώ ότι δεν έχει διαφορά με ό,τι σήμαινε σε άλλες εποχές. Ο συγγραφέας νοιώθει πάντα την ανάγκη να εξωτερικεύει τις σκέψεις του μέσα από τη γραφή, να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους, να τους επηρεάσει, να τους γοητεύσει, όποιο είδος λογοτεχνίας και να υπηρετεί (αστυνομικό, ερωτικό, ιστορικό, φανταστικό κλπ).

-Ποιος είναι ο ρόλος των ανθρώπων των γραμμάτων στην εποχή της κρίσης που βιώνουμε; Μπορεί η κρίση να αποβεί δημιουργική για έναν συγγραφέα;

Ο ρόλος του πνευματικού ανθρώπου είναι πάντα ο ίδιος, ανεξάρτητα με το αν υπάρχουν κοινωνικά προβλήματα – αν και εποχές χωρίς προβλήματα σπανίζουν. Ο ρόλος του, λοιπόν, είναι να προσπαθεί να ενημερώνει, να δείχνει τα προβλήματα και να προτείνει λύσεις. Να ακονίζει το μυαλό, να βελτιώνει την κριτική σκέψη, να οδηγεί σε ασφαλή μονοπάτια- ιδιαίτερα αν απευθύνεται σε νέα άτομα. 

Τώρα, κατά πόσο η κρίση μπορεί να γίνει εφαλτήριο δημιουργίας ή όχι, νομίζω ότι εξαρτάται από τον χαρακτήρα του συγγραφέα. Ένας δυνατός χαρακτήρας μπορεί να δημιουργεί ή να μεγαλουργεί και κάτω από πίεση. Ένας αδύναμος ή υπερβολικά ευαίσθητος, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα, να μην είναι σε θέση να δημιουργήσει, αλλά να πέσει σε αδράνεια, να «στερέψουν» η έμπνευση και η φαντασία του.