ΠΗΛΙΟ- ΕΝΑΣ ΜΑΓΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ
Της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου
(ομιλία στην έναρξη Συνεδρίου ΩΡΛ το 2014)

 (Πλατεία Πορταριάς)

Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας!

Ανοίγω το επιστημονικό Συνέδριο ΩΡΛ με μια μικρή αναφορά στον τόπο που διαλέξατε να το πραγματοποιήσετε: στο Πήλιο, το βουνό των Κενταύρων, το βουνό των θεών, των νυμφών, της οργιώδους βλάστησης και του χιονιού, του ήλιου και της βαθειάς σκιάς. Tο βουνό που προσφέρει δροσιά στα ψηλώματά του, μια αξιόλογη χιονοδρομική πίστα   και ονειρεμένες βουτιές στα κρυστάλλινα νερά του.

Η γοητεία των παλιών του σπιτιών (κυρίως στην Τσαγκαράδα, την Μακρυνίτσα και την Ζαγορά) και των εκκλησιών, που ανήκουν σε μια ιδιαίτερη κατηγορία, αυξάνει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον για την περιοχή. Όλοι οι δρόμοι που διασχίζουν αυτόν τον επίγειο παράδεισο είναι ελικοειδείς, αλλά γραφικοί, απλώνονται ανάμεσα στα σπάρτα, στη φτέρη και στα ρείκια. Όλα τα χωριά περιβάλλονται από κήπους με οπωροφόρα δέντρα και πυκνή βλάστηση. Ο συνδυασμός της θάλασσας και του βουνού είναι επίσης ελκυστικός. Μπορεί κανείς μέσα σε λίγη ώρα να βρεθεί από τη θάλασσα στο βουνό και αντίστροφα.

Το Πήλιο καταλαμβάνει όλο σχεδόν το μήκος της χερσονήσου της Μαγνησίας, με κατεύθυνση από ΒΔ προς ΝΑ., με μια σειρά χαμηλών υψωμάτων να αγκαλιάζουν τον Παγασητικό Κόλπο από τα ανατολικά και τα νότια.

Από τη μια πλευρά προβάλλει το Αιγαίο Πέλαγος και από την άλλη οι ακρογιαλιές του Παγασητικού Κόλπου.

Οι δυο πλευρές έχουν τεράστιες διαφορές. Η ανατολική, που καταλήγει απότομα στο Αιγαίο, είναι βραχώδης, χωρίς λιμάνια και δέχεται σφοδρές τρικυμίες τους χειμώνες. Ελάχιστοι, αλλά ωραιότατοι, ορμίσκοι σχηματίζονται, όπως του Πλατανιά- στο νότιο άκρο κοντά στην Σηπιάδα- και του Χορευτού-στο βορειότερο άκρο, κάτω από την Ζαγορά.

Κυριαρχούν  η καστανιά, η καρυδιά, η φοινικιά και χαμηλότερα η ελιά. Βαθιές κοιλάδες, δρόμοι σκαμμένοι στις πλαγιές των βράχων δεσπόζουν πάνω από τη θάλασσα ή εισχωρούν σε ανοιχτά φαράγγια, πάνω από σμαραγδένιους ορμίσκους, κατάφυτους και μυστηριώδεις. Η βλάστηση είναι άγρια, όπου δεν είναι καλλιεργημένη και τα νερά που τρέχουν παντού, την κάνουν να οργιάζει.

Η δυτική πλευρά, απότομη κι αυτή στα ψηλά, κατεβαίνει με ομαλά πρανή προς τον Παγασητικό Κόλπο. Όσο πλησιάζει τη θάλασσα, γίνεται ομαλότερη και ανάμεσα στους αμέτρητους χειμάρρους και τα ρυάκια σχηματίζει κοιλάδες κατάφυτες από ελαιώνες και οπωροφόρα δέντρα. Οι χείμαρροι σκιάζονται από ψηλά πλατάνια και λεύκες. Πιο ψηλά υπάρχουν οξυές, βαλανιδιές, κόμαροι, πρίνοι, καθώς και άγριες και ήμερες καστανιές.

Το Πήλιο είναι γυμνό μόνο στα ανώτατα μέρη των πολλών κορυφών του. Ψηλότερη είναι το Πλιασίδι  με 1.548μ. Στην βόρεια πλευρά του βρίσκεται μια σπηλιά που πιστεύεται ότι έμενε ο Κένταυρος Χείρων. Ωστόσο, βρέθηκε μια σπηλιά κοντά στη Μηλίνα, που θεωρείται ότι είναι η σωστή. Στην δυτική πλαγιά της κορυφής υπήρχε ο ναός του Ακραίου Διός. Εκεί πήγαιναν οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής στα μέσα Ιουλίου και στις πιο ζεστές και ξηρές μέρες του χρόνου, για να παρακαλέσουν το Δία να στείλει λίγη βροχή.

Η θέα της κορυφής προς το Αιγαίο και τον Παγασητικό από εκείνο το σημείο είναι μεγαλειώδης.

Ο ευρύτερος χώρος κατοικήθηκε από πολύ παλιά. Στο Σέσκλο, λίγα μόλις χιλιόμετρα δυτικά του Βόλου, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τα ερείπια του αρχαιότερου οργανωμένου οικισμού της Ευρώπης, που ανάγεται στην έβδομη χιλιετία π.Χ. Στο απόγειό του, ανάμεσα στα 5.300-4.300 π.Χ. οι κάτοικοι του οικισμού ήταν μερικές χιλιάδες και η κατοικημένη περιοχή είχε εμβαδόν περίπου 100 στρέμματα.

Στο Διμήνι, που σήμερα αποτελεί δυτικό προάστιο του Βόλου, βρέθηκε ένας μικρότερος οικισμός, εξίσου σημαντικός, που ανάγεται στο τέλος της πέμπτης χιλιετίας π.Χ.  Οι αρχαιολόγοι είναι βέβαιοι ότι στην  περίοδο 2800-1700 π.Χ. στο Διμήνι κατοικούσε μια άρχουσα τάξη που γνώριζε τη Γραμμική Β΄ και είχε επαφές με τον Μυκηναϊκό κόσμο. Στην Ιωλκό(σημερινό Βόλο) οικοδομήθηκαν οχυρωμένα ανάκτορα και μαζί με τις Φερές( σημερινό Βελεστίνο) αναδείχτηκαν σε σημαντικά μυκηναϊκά κέντρα της Θεσσαλίας.

Από την προϊστορία, θα περάσουμε στη πλούσια Μυθολογία του Πηλίου, που μας δείχνει- από τη δική της σκοπιά- την μακραίωνη ανθρώπινη παρουσία στο μαγευτικό αυτό βουνό.

Εδώ δημιουργήθηκε ο θρύλος των Δρυάδων- των νυμφών των δέντρων και των λιβαδιών. Ήταν νεαρές, πανέμορφες γυναίκες με θεϊκή καταγωγή που ζούσαν στη φύση, τριγύριζαν στα βουνά και συνόδευαν τη θεά Άρτεμη. Κατοικούσαν σε σπηλιές, στις οποίες κυριαρχούσε το υδάτινο στοιχείο. Εκεί απολάμβαναν τις χαρές του έρωτα με τον Ερμή και τους Σειληνούς. Ζούσαν όσο υπήρχε νερό. Όταν εκείνο στέρευε, οι Δρυάδες έσβηναν. Όταν έβρεχε χαιρόντουσαν γιατί τρέφονταν τα δέντρα, ενώ έκλαιγαν όταν οι βελανιδιές έχαναν τα φύλλα τους.

Το Πήλιο είναι επίσης η κατοικία των Κενταύρων, όντων με υπερφυσικές δυνάμεις, που ήταν άλογα από τη μέση και κάτω και άνθρωποι από τη μέση και πάνω. Πώς προέκυψαν αυτά τα πλάσματα; Η Μυθολογία μας δίνει την εξήγηση: Απο την ένωση του Ιξίονα, βασιλιά των Θεσσαλών, και της θεάς Νεφέλης γεννήθηκε ο ημίθεος Κένταυρος. Από την ένωση του Κένταυρου με τις φοράδες της Θεσσαλίας γεννήθηκαν οι Ιπποκένταυροι, μισοί άνθρωποι, μισά άλογα. Η γιαγιά τους, τους χάρισε την ταχύτητα του αλόγου, υπερβολική δύναμη, ανθρώπινη λογική και εμπειρία. Ήταν άγριοι, επιθετικοί, ζηλόφθονοι και πολεμοχαρείς. Μετακινούσαν ογκόλιθους, βράχια και πελώριους κορμούς δέντρων και τα εκσφενδόνιζαν στους εχθρούς τους. Αγαπούσαν τα γλέντια, το ποτό και συχνότατα άρπαζαν ωραίες γυναίκες και νύμφες για να ικανοποιήσουν τον ακόρεστο  πόθο τους.

Υπήρχαν, όμως, και μερικοί Κένταυροι  που κατάγονταν από τους Θεούς, όπως ο Χείρων και ο Φόλος. Αυτοί γίνονταν σύμβουλοι και δάσκαλοι των ανθρώπων.

Σημαντικότερος και γνωστότερος από τους δυο τελευταίους ήταν ο Χείρων, γιος του Κρόνου και της Ωκεανίδας Φιλύρας, που ζούσε σε μια σπηλιά, τρεφόταν με κρέας λεόντων και δίδασκε την ιατρική, χρησιμοποιώντας τις θεραπευτικές ιδιότητες των άφθονων βοτάνων του βουνού, την κυνηγετική τέχνη, την  τέχνη του πολέμου και μουσική. Ο Χείρων  ήταν δίκαιος, σοφός, ενάρετος και φίλος των ανθρώπων.

Από τη σπηλιά- σχολείο του πέρασαν πολλοί ήρωες. Θα αναφερθώ στους τρείς σπουδαιότερους και πολύ σημαντικούς για την Μυθολογία μας, που είχαν την τύχη να μεγαλώσουν δίπλα του.

Πρώτος στη σειρά ο Ασκληπιός, ο συνάδελφός σας. Ήταν γιός του Απόλλωνα και της Αρσινόης ή της Κορωνίδας, που βιάστηκε από τον θεό του φωτός. Μόλις τον γέννησε τον παράτησε. Το βρέφος το βρήκαν κάποιοι κυνηγοί και το πήγαν στον Χείρωνα. Έτσι, ο Ασκληπιός μεγάλωσε δίπλα στον σοφό Κένταυρο, ασκήθηκε στην Ιατρική και έδωσε τα πρώτα δείγματα της ικανότητάς του στην Τρίκκη και στην Επίδαυρο. Σύντομα ξεπέρασε τον δάσκαλό του και δημιούργησε το φίδι- πηγή ζωής και θανάτου- το σύμβολο της ιατρικής επιστήμης. Λένε ότι όχι μόνο γιάτρευε τους ασθενείς, αλλά μπορούσε να δίνει ζωή και σε νεκρούς- κάτι που έκανε έξω φρενών τον Απόλλωνα...

Δεύτερος ο Ιάσονας, ο γιός του Πελία που άρπαξε τον θρόνο της Ιωλκού από τον Αίσωνα. Ο Πελίας, από τον φόβο του Αίσωνα, έστειλε τον Ιάσονα στον Χείρωνα να μεγαλώσει και να μορφωθεί. Σε χρησμό που ζήτησε για να μάθει το μέλλον του, έμαθε ότι θα έχανε το θρόνο του από έναν μονοσάνδαλο. Όταν, λοιπόν, ο Ιάσονας επέστρεψε στην Ιωλκό, έχοντας χάσει το ένα του σανδάλι στο δρόμο, ο Πελίας τον έστειλε στην μακρινή Κολχίδα της Αίας στον Εύξεινο Πόντο για να του φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας- βέβαιος ότι δεν θα γυρίσει. Έτσι, από την Ιωλκό ξεκίνησε η Αργοναυτική εκστρατεία με την «Αργώ» και πλήρωμα 50 Αργοναυτών κάτω από την ηγεσία του Ιάσονα. Η «Αργώ», ένα πολύ γρήγορο και ελαφρύ πλοίο, ναυπηγήθηκε από τον ξακουστό ξυλουργό Άργο, με ξυλεία από το Πήλιο.

Τρίτος μαθητής ήταν ο Αχιλλέας, εγγονός του Χείρωνα από την πλευρά του πατέρα του. Ο γάμος των γονιών του, της Νηρηίδας Θέμιδας και του Πηλέα έγινε στο Πήλιο, κοντά στην κατοικία του Χείρωνα με καλεσμένους όλους τους θεούς και τους ημίθεους. Ήταν ένας επεισοδιακός γάμος, που φαίνεται ότι έγινε παράδοση στην Ελλάδα...

Στην γιορτή που ακολούθησε, εμφανίστηκε απρόσκλητη η θεά Έρις και έρριξε ανάμεσα στους καλεσμένους ένα χρυσό μήλο. Πάνω του ήταν γραμμένο «τη καλλίστη», που, όπως ήταν φυσικό, διεκδίκησαν τρεις θεές: η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη. Το κέρδισε η Αφροδίτη με τα γνωστά επακόλουθα του Τρωϊκού πολέμου- ενός πολέμου που οι έριδες και οι δολοπλοκίες ανθρώπων και θεών θριάμβευσαν.

Ο Αχιλλέας, έχοντας το επιπλέον προνόμιο της συγγένειας με τον Χείρωνα, μεγάλωσε κι αυτός κοντά του κι έγινε ένας άτρωτος πολεμιστής με ιδιαίτερη προσωπικότητα. Όταν ήρθε η ώρα να πάει στην Τροία με τους υπόλοιπους Έλληνες, ο Πηλέας τον όπλισε με τα θεϊκά του όπλα: ένα κοντάρι του Χείρωνα από ξύλο μελιάς- κάτι σαν το μαγικό ραβδί των μαγισσών- και δύο αθάνατα άλογα που μιλούσαν σαν άνθρωποι.

Στο Πήλιο έγινε και η Γιγαντομαχία, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Γίγαντες θέλησαν να το αποσπάσουν και να το τοποθετήσουν πάνω στον Κίσσαβο, ώστε να σκαρφαλώσουν στον Όλυμπο και να καθαιρέσουν τους Ολύμπιους Θεούς, καθώς και η Κενταυρομαχία ανάμεσα στους Κενταύρους και στους Λαπίθες, για χάρη της ωραίας Ιπποδάμειας.

Στα χρόνια της ακμάζουσας βυζαντινής αυτοκρατορίας  ολόκληρη η Μαγνησία και ευρύτερα η Θεσσαλία ανήκει στο θέμα της Μακεδονίας. Δέχεται πολλές επιθέσεις ξένων βάρβαρων λαών, όπως οι Γότθοι και οι Σλάβοι, που την καταστρέφουν με κάθε τρόπο, ενώ το Πήλιο ερημώνεται και καμία πόλη του δεν αναπτύσσεται. Οι Σλάβοι ονομάζουν την ανατολική πλευρά Ζαγκόρα, που σημαίνει «πίσω από το βουνό»,- ονομασία που έμεινε μέχρι τις μέρες μας στο χωριό Ζαγορά.

Από το 10ο αιώνα και μετά το Πήλιο μεταμορφώνεται σε μοναστική πολιτεία. Γύρω από τα πολυάριθμα μοναστήρια θα οργανωθούν αργότερα τα σημερινά πηλιορείτικα χωριά. Δυστυχώς, οι περισσότεροι από αυτούς τους ναούς δε σώζονται σήμερα και τη θέση τους έχουν πάρει μεταβυζαντινοί ναοί.

Επίσης, από τα μεσοβυζαντινά χρόνια και αργότερα, κάποιες γόνιμες περιοχές του Πηλίου, όπως τα Λεχώνια, περνούν στα χέρια Βενετσιάνων κατακτητών. Σήμερα σώζονται ερείπια περίπου είκοσι οχυρών που είχαν χτίσει την περίοδο εκείνη ντόπιοι φεουδάρχες και Βενετσιάνοι για την αντιμετώπιση των πειρατών.

Το 1423 έρχεται η σειρά των Τούρκων να γίνουν οι αφέντες του τόπου. Αδιαφορώντας  για το ορεινό Πήλιο, εγκαθίστανται στα πιο πλούσια πεδινά και ημιορεινά μέρη του, όπως τα Λεχώνια και η Αργαλαστή, διώχνοντας παράλληλα τους ντόπιους. Οι κυνηγημένοι, μαζί με πολλούς άλλους από ολόκληρη τη Θεσσαλία, την Εύβοια και το Αιγαίο, καταφεύγουν στα ορεινά για ασφάλεια. Αυτοί χρησιμοποιούν σαν οικιστικούς πυρήνες τα παλιά μοναστήρια και οργανώνουν γύρω από αυτά οικισμούς, που αργότερα θα εξελιχθούν σε ξακουστά χωριά όπως η Μακρυνίτσα και η Ζαγορά.

Τα γνωστά μας 24 χωριά άρχισαν να κτίζονται τότε, γνωρίζοντας μεγάλη πνευματική και οικονομική άνθιση, χάρη στη σχετική αυτονομία που απολάμβαναν, επειδή βρίσκονταν στην δικαιοδοσία της εκάστοτε  Βαλιντέ Σουλτάνας. Η παράδοση θέλει τον σουλτάνο Μεχμέτ Δ΄τον Κυνηγό, να επισκέπτεται το Πήλιο στα 1668 για να κυνηγήσει. Τού άρεσε τόσο, που το χάρισε στη μητέρα του Τουρχάν Χατίς, που είχε φυσικά τον τίτλο της Βαλιντέ.

Οι Τούρκοι παραχώρησαν διάφορα προνόμια στα χωριά του Πηλίου, από τα οποία τα 14 ήταν «βακούφια», δηλαδή χωριά που ανήκαν σε φιλανθρωπικά ιδρύματα ενώ τα υπόλοιπα αποκαλούνταν «χάσια», δηλαδή ιδιοκτησίες του Σουλτάνου.

Στα 1653 παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε τουρκικό φιρμάνι η Αργαλαστή. Αποτελούσε την πρωτεύουσα των βακουφίων της περιοχής και λεγόταν Αργαλαστ-Μουκαντισί. Οι φόροι στα βακούφια της Αργαλαστής και της Μακρυνίτσας ήταν ελαφρύτεροι γι΄ αυτό και αναπτύχθηκαν περισσότερο οικονομικά από άλλα.

Το Πήλιο, χάρη στην ιδεώδη γεωγραφική του θέση, την απόκρημνη και φυσικά οχυρή διαμόρφωση του εδάφους του, την πλούσια βλάστηση, την ευφορία του εδάφους, τα αστείρευτα νερά και την άφθονη παραγωγή ξυλείας, έγινε  σιγά-σιγά προορισμός πολλών διανοούμενων, ιερέων, εμπόρων, καλλιτεχνών και γενικά ανθρώπων με φιλελεύθερο πνεύμα.

Κτίστηκαν σχολεία και βιβλιοθήκες, δημιουργήθηκαν βιοτεχνίες, στόλοι και ανοίχτηκαν νέες εμπορικές οδοί με την ανατολική Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και τη Δυτική Ευρώπη. Για δύο αιώνες (17^ο και 18^ο) ήταν η πλουσιότερη και πιο πυκνοκατοικημένη ορεινή περιοχή της Ελλάδας.

Το Πήλιο ανθούσε και ευημερούσε, διατηρώντας και διαδίδοντας την ελληνική γλώσσα, την ιστορία, τον πολιτισμό, τα έθιμα και την ορθόδοξη πίστη. Γενιές ολόκληρες λιθοδόμων και τεχνιτών δημιούργησαν την περίφημη παραδοσιακή πηλιορείτικη αρχιτεκτονική, ζωγράφοι, ξυλογλύπτες και αγιογράφοι διακόσμησαν μοναστήρια, εκκλησίες και αρχοντικά. Δάσκαλοι και ιερείς δίδαξαν κρυφά- όταν υπήρξε ανάγκη- και αρκετοί από αυτούς έγιναν οργανωτές της επανάστασης του 1821.

Το 1702 ιδρύθηκε σχολείο στη Ζαγορά, το επονομαζόμενο Ελληνομουσείο, στο μοναστήρι του Αγίου Προδρόμου. Στο σχολείο διδάσκονταν ελληνικά, μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, γεωγραφία, φιλοσοφία, ιστορία και ξένες γλώσσες. Σ’ αυτό σπούδασαν μεταξύ άλλων ο Άνθιμος Γαζής, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς και ο Ρήγας Φεραίος, που δίδαξε αργότερα στο σχολείο του Κισσού.

Οι ξένοι περιηγητές εμφανίστηκαν στη Θεσσαλία το τελευταίο τέταρτο του 18^ου αιώνα. Από τους πρώτους ήταν ένας Σουηδός, ο Μπγιόρνσταλ, που έφτασε στο Βόλο με σουηδικό καράβι την 3^η Ιανουαρίου 1779, εφοδιασμένος με σουλτανικό φιρμάνι και συστατικά γράμματα του Σουηδού επιτετραμένου στην Πόλη.

«Τείχος ζώνει την πολιτεία που την κατοικούν μόνο Τούρκοι. Οι Έλληνες μένουν στον Απάνω Βόλο και στα χωριά του Πηλίου», μας πληροφορεί.

Ο περιηγητής φιλοξενήθηκε από τον Πρόξενο συμπατριώτη του που ήταν εγκατεστημένος στην Πορταριά και είχε την ευκαιρία να θαυμάσει το πηλιορείτικο τοπίο, «το πιο όμορφο που μπορεί κανείς να δει στον κόσμο», όπως σημειώνει. Μετά, αποφάσισε να προχωρήσει στο εσωτερικό με σκοπό να φτάσει στα Μετέωρα και να αναζητήσει παλιά και άγνωστα χειρόγραφα. Παρήγγειλε ταξιδιωτικούς σάκους και μια τούρκικη φορεσιά και συμφώνησε να τον συνοδέψει ο, απαραίτητος σ’ αυτές τις περιπτώσεις, γενίτσαρος. Οι πληροφορίες που πήρε, όμως, για την κατάσταση που επικρατούσε στη Θεσσαλία ήταν πολύ ανησυχητικές. Συμμορίες Αλβανών λυμαίνονταν την περιοχή και το ταξίδι ήταν επικίνδυνο. Επρόκειτο για τον απόηχο του ξεσηκωμού του Μωριά και της Αλβανοκρατίας που κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια και αφάνισε την ηπειρωτική Ελλάδα, αμέσως μετά τα Ορλωφικά.

Ο Σουηδός φίλος μας έπρεπε να περιμένει μέχρι τον Μάρτιο για να αναχωρήσει. Μέχρι τότε, μάζευε πληροφορίες. Έτσι έμαθε ότι «από την περιοχή του Βόλου εξάγονται κάθε χρόνο 30-35.000 οκάδες μετάξι στην Ολλανδία, Αγγλία, Γένοβα και Λιβόρνο. Μικρές ποσότητες πηγαίνουν στη γαλλική αγορά- οι πιο εκλεκτές. Ο μεγάλος όγκος των κουκουλιών προορίζεται για υφάσματα δεύτερης κατηγορίας. Οι τελωνειακοί  δασμοί καταβάλλονται από τον αγοραστή. Από τον Βόλο, γίνονται επίσης εξαγωγές βαμβακερών στη Ρωσία, στη Βενετία και αλλού».

Το 1812 ιδρύθηκε η περίφημη Σχολή Μηλεών από τον Άνθιμο Γαζή και τον Γρηγόριο Κωνσταντά, που λειτούργησε για πέντε μόνο χρόνια, γιατί ο Γαζής μπήκε στην Φιλική Εταιρία και άρχισε να γυρίζει τη χώρα, ξεσηκώνοντας τους Έλληνες. Η Σχολή είχε μια εκπληκτική βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία, έγγραφα, χειρόγραφα, καθώς και όργανα φυσικής και χημείας. Η σχολή δεν υπάρχει πλέον, αλλά η βιβλιοθήκη σώθηκε και βρίσκεται σε νέο κτήριο.

Η επανάσταση άρχισε στο Πήλιο στις 25 Μαρτίου 1821 με τον οπλαρχηγό και αξιωματικό της χωροφυλακής Φιλάρετο από το Προμύρι Πηλίου για να ακολουθήσει την Πρωτομαγιά ο Κυριάκος Μπασδέκης με τον Γαζή από τις Μηλιές.

Στα 1878 η Ζαγορά γίνεται έδρα της επαναστατκής κυβέρνησης των εξεγερμένων περιοχών του Πηλίου με πρόεδρο τον Ιερώνυμο Κασσαβέτη. Από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο αυτής της χρονιάς, επαναστατικά τμήματα, ενισχυμένα από Αθηναίους φοιτητές αποκρούουν τους Τούρκους στη Μακρυνίτσα.

Το 1880, ένα χρόνο πριν την προσάρτηση, βρίσκει την Θεσσαλία να υπερέχει σε ελληνικό πληθυσμό. Το Υπουργείο Στρατιωτικών που συγκροτεί καταλόγους βρίσκει ότι υπάρχουν 340.000 κάτοικοι, από τους οποίους μόνο το 1/8 είναι Τούρκοι.

Ενα Πηλιορείτικο έθιμο εκείνων των χρόνων ήταν τα πανηγύρια των μαχαλάδων που γίνονταν μία ή δύο φορές το χρόνο και διαρκούσαν μία ολόκληρη μέρα. Οι  επισκέπτες, «μουσαφιρεύονταν», δηλαδή, φιλοξενούνταν στα σπίτια του μαχαλά που έκανε το πανηγύρι. Έτσι, οι άνθρωποι γνωρίζονταν καλύτερα και οι σχέσεις των απομακρυσμένων συγγενών συσφίγγονταν. Αλλιώς, όπως σημειώνει ο Γεώργιος Αδρακτάς στο έργο του «Αι πανηγύρεις του Πηλίου», «θα διεκόπτετο πάσα σχέσις και δεν θα εγνώριζε ο εις τον έτερον, εκτός αν συνέπιπτε να γειτονεύωσι τα αμπέλια ή τα χωράφια των».

Τον Ιούνιο του 1882 ο Χαρίλαος Τρικούπης ανέθεσε στην εταιρία «Σιδηρόδρομοι Θεσσαλίας», που ίδρυσαν οι Μαυροκορδάτος και Συγγρός, την κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου Βόλου-Λάρισας και Βελεστίνου-Καλαμπάκας.

Το 1892 αποφασίστηκε η κατασκευή της γραμμής Βόλου-Αγριάς- Λεχωνίων και το 1903, με τον 20^ο αιώνα να έχει μόλις ανατείλει, άρχισε να κατασκευάζεται η σιδηροδρομική γραμμή Βόλου-Λεχωνίων-Μηλεών από τον Ιταλό μηχανικό Εβαρίστο Ντε Κίρικο, τον πατέρα του γνωστού σε όλους μας ζωγράφου Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, που σχεδίασε επίσης και τα κτήρια των σταθμών. Το τρενάκι του Βόλου δεν ήταν απρόσωπο. Κάθε ατμομηχανή είχε το δικό της όνομα, και, βέβαια, δεν βιαζόταν. Περνούσε πρώτα κοντά από τη θάλασσα και κάνοντας μια απότομη στροφή, έμπαινε μέσα στα περιβόλια, μέσα στις αυλές των σπιτιών, για να καταλήξει ανηφορίζοντας στις Μηλιές, διασχίζοντας 20 χλμ. Οι ευτυχισμένοι επιβάτες, που είχαν γλυτώσει τον ποδαρόδρομο, κατέβαιναν σε κάθε στάση, χαιρετούσαν τους γνωστούς τους, αγόραζαν φρούτα από τα Λεχώνια και συνέχιζαν το ταξίδι τους, χωρίς ίχνος άγχους.

Σύμφωνα με μαρτυρία του παιδαγωγού Αριστοτέλη Κουρτίδη, που επισκέφθηκε τον Βόλο και το Πήλιο το 1886 «αι κόραι του Πηλίου έχουσιν ωραίας και δροσεράς μορφάς, μεγάλους και αμυγδαλόσχημους οφθαλμούς, μακράς βλεφαρίδας, τον αέρα του Πηλίου επί των  ροδοχρόων παρειών των, φυσικώς ρόδινα και καλλίμορφα σώματα».

Κυρίες και κύριοι,

Το Πήλιο έχει την δική του πολυδιάστατη προσωπικότητα, που συνδυάζει έναν σπάνιο δυναμισμό της φύσης με έναν ήπιο και καρποφόρο χαρακτήρα. Αν προσθέσει κανείς την πανάρχαια ιστορία και την ατμοσφαιρικότητα που το διακατέχει, θα αντιληφθεί γιατί αποπνέει αυτή τη μοναδική αύρα που κατορθώνει το ακατόρθωτο: κάνει τον χρόνο να κυλά πιο αργά στα εδάφη του.

Εδώ και δεκάδες χρόνια, αμέτρητοι Έλληνες και ξένοι που το ανακάλυψαν σαν τόπο διαμονής ή διακοπών, μαγεύτηκαν από τα θέλγητρά του και επιστρέφουν ξανά και ξανά, για να αναπνεύσουν το οξυγόνο του, να γαληνέψουν από το απέραντο πράσινο και την πολυχρωμία των λουλουδιών του και να ξαναβρούν την ψυχική τους ηρεμία.

Εύχομαι, να γίνετε κι εσείς πιστοί προσκυνητές, φίλοι των νυμφών και των Κενταύρων που κρύβονται χαμογελώντας πίσω από τα πυκνά φυλλώματα των δέντρων.

Σας ευχαριστώ.

Βιβλιογραφία:

-Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ

-Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα

-Μ. Κλιάφα, Θεσσαλία 1881-1981,εκατό χρόνια ζωής

-Θ. Ψύρρας, Θεσσαλία, ο τόπος και οι άνθρωποι

-Ζαν Ρισπέν, Ελληνική Μυθολογία