ΣΑΝ ΣΤΑΧΥΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
(σχόλιο άγνωστου αναγνώστη)

Πολλά μυθιστορήματα έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια για τη σύγχρονη νεοελληνική ιστορία, ουσιαστικά για την περίοδο που καλύπτεται από τα τέλη του 19^ου αιώνα και μέχρι τη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Ίσως είναι η έντονη ανάγκη που έχουμε να κατανοήσουμε τα περίπου εκατό χρόνια που μας σημάδεψαν ως λαό, γιατί ουσιαστικά διαμόρφωσαν αυτό που είμαστε σήμερα. Βγαίνοντας από τέσσερις αιώνες υποδούλωσης, η Ελλάδα έψαξε με αγωνία να βρει την ταυτότητά της και όσα μεσολάβησαν από τότε –είτε θετικά είτε αρνητικά– τα κουβαλήσαμε και εξακολουθούμε να τα κουβαλούμε ως έθνος. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και το «Σαν στάχυα στον άνεμο», που έρχεται μετά από καιρό να ανανεώσει το είδος, μέσα από την παράλληλη διαδρομή δύο ανθρώπων με κοινή αφετηρία.

Ο πολύπαθος θεσσαλικός κάμπος γίνεται κεντρικό σημείο αναφοράς για το εντυπωσιακό ντεμπούτο της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου. Και γράφω «εντυπωσιακό» όχι μόνο για την άρτια γλώσσα της και τους στέρεους χαρακτήρες που έχει συνθέσει, αλλά και για την ακρίβεια με την οποία αποδίδει την ατμόσφαιρα της εκάστοτε εποχής. Χωρίς περιττές λεπτομέρειες και φιοριτούρες, γράφει σαν να έχει ζήσει όλα τα γεγονότα, προσκαλεί τον αναγνώστη να περπατήσει μαζί της στα σοκάκια της Λάρισας του περασμένου αιώνα.

Με κοφτερή ματιά ζυγίζει τις ζωές των ηρώων της και αποφασίζει την τύχη τους δίχως να κάνει χάρες, δίχως να παρασέρνεται από συμπάθειες. Περιγράφει μια σκληρή εποχή που η δικαιοσύνη σπανίζει, αλλά αφήνει πάντα χώρο στην ελπίδα, δίνει σε όλους το δικαίωμα της λυτρωτικής κάθαρσης.

Γραφή που ξετυλίγεται απαλά σαν μεταξωτό κουβάρι, αψεγάδιαστη αφήγηση και ένα σκηνικό που είχε μείνει ανέγγιχτο λογοτεχνικά μέχρι σήμερα. Η οικεία ελληνική περιφέρεια με τις χαρακτηριστικές κλειστές κοινωνίες και τις ταξικές ανισότητες, γίνεται ο καμβάς μιας περιπέτειας με έντονα συναισθηματικά στοιχεία και πλοκή κεντημένη με τέχνη. Όπως αποδεικνύεται, η ιστορία απλών ανθρώπων που δέχονται να θυσιαστούν για ιδέες μεγαλύτερες από τους εαυτούς τους, έχει τη μεγαλειώδη δύναμη να διδάσκει μαθήματα αψηφώντας το πέρασμα των αιώνων.

Καταλαβαίνω ότι ένα βιβλίο είναι πολύ καλό, όταν φτάνω στις τελευταίες πενήντα-εκατό σελίδες και αρχίζω να στεναχωριέμαι που τελειώνει. Αυτό μου συνέβη με το «Σαν στάχυα στο χρόνο». Όχι μόνο το απόλαυσα ως αναγνώστης, αλλά κράτησα και πολύτιμα πράγματα για μένα. Όταν κλείσετε την τελευταία σελίδα, ένας νοσταλγικός απόηχος θα έχει μείνει στο μυαλό σας, ένα κάλεσμα αλλοτινών καιρών.