ΠΙΕΡ ΩΓΚΥΣΤ ΡΕΝΟΥΑΡ (1841-1919)
Ο ευτυχισμένος ζωγράφος
Της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

Βρισκόμαστε στα 1876 στα στενοσόκακα της Μονμάρτρης. Ο Ρενουάρ ετοιμάζει έναν πίνακα μεγάλων διαστάσεων( 131 Χ 175 εκ.), έναν σημαντικό πίνακα με τίτλο « Χορός στο Moulin de la Galette».

Εργάζεται εκεί, επί τόπου, μελετά το περιβάλον, το φως, τα πρόσωπα. Από τον Απρίλιο του 1875 έχει νοικιάσει ένα εργαστήριο στην rue Cortot που αποτελείται από δύο μεγάλαδωμάτια,μια αποθήκη στην οποία βάζει τους τελειωμένους πίνακες και έναν κήπο.

Το Moulin de la Galette  είναι ένα δημοφιλές σημείο συνάντησης και διασκέδασης των Παριζιάνων της εποχής και σκέπτεται κάνοντας μια σειρά σχεδίων και σπουδών να το απαθανατίσει.

Σχεδιάζοντας και μελετώντας, δημιουργεί έναν μικρότερο πίνακα (81Χ65 εκ.) και του δίνει το όνομα «η πέργκολα».

Βλέπουμε δύο άντρες που κάθονται κάτω από μια πέργκολα, μαζί με μια γυναίκα, την οποία φλερτάρουν και προσπαθούν να την πείσουν να πιεί μαζί τους. Τη σκηνή παρακολουθεί όρθια μια άλλη γυναίκα, μάλλον το μοντέλο Εστέλ- αν κρίνουμε από τα χρώματα του φορέματος- η οποία ποζάρει σε πρώτο πλάνο στον μεγάλο πίνακα του χορού στο Moulin de la Galette.

Αυτή σκηνή αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα της ζωγραφικής που θα αντιμετωπίσει ιδιαίτερα ευνοϊκά  αργότερα  το αμερικανικό κοινό και που θα χαρακτηρισθεί από τους κριτικούς ως «ρομαντικός ιμπρεσιονισμός» του Ρενουάρ: ερωτευμένοι σε χορό ή σε κήπο, σκηνές που απεικονίζουν συγκεντρώσεις φίλων, γιορτές στο δημοφιλές Moulin de la Galette, στο Bougival, στο Chatou.

Η έκφραση των προσώπων και οι λεπτομέρειες στα ρούχα αποδίδονται με μεγάλες πινελιές  και το φιλτράρισμα του φωτός από τα φύλλα των δένδρων αποτυπώνονται με μικρές κηλίδες που προσδίδουν κίνηση στον πίνακα. Η γυναίκα με τη γυρισμένη πλάτη δημιουργεί ένα είδος προσκήνιου, ενώ η ομπρέλα της πλαισιώνει χαριτωμένα τη σκηνή και εισάγει τον θεατή στην σκιασμένη ζώνη, όπου εξελίσσεται το φλέρτ.

Ο Ρενουάρ, κάθε φορά που δουλεύει το θέμα του Moulin de la Galette, βοηθούμενος από τους φίλους του, μεταφέρει τον μουσαμά του από το εργαστήριο έξω, στο σημείο που έχει διαλέξει να ζωγραφίσει. Είναι ο κατ’ εξοχήν ζωγράφος της μοντέρνας ζωής( vie moderne) που αποδίδει με ελαφρότητα την ατμόσφαιρα ανεμελιάς και κεφιού των κατοίκων.

Πολλοί φίλοι του Ρενουάρ πόζαραν ως μοντέλα για τους χορευτές  και για την παρέα των ζωγράφων στο πρώτο πλάνο, συγκεντρωμένοι γύρω από τον Ζώρζ Ριβιέρ-τον κριτικό που εκτιμούσε ιδιαίτερα τον Ρενουάρ.  Μπροστά-μπροστά, καθισμένη κοντά στο τραπέζι ποζάρει η Εστέλ και αριστερά και πίσω το αγαπημένο μοντέλο του Ρενουάρ εκείνη την εποχή, η Μαργκό ( Marguerite Legrand) που χορεύει με τον Ισπανό ζωγράφο Pedro Vidal de Solares y Cardenas.

Η Μαργκό εμφανίζεται σε πολλούς πίνακες την δεκαετία του 1870, σαν να γνώριζε ο Ρενουάρ τον πρώϊμο, άδικο θάνατό της από τύφο το 1879, ένας θάνατος που τον βύθισε σε βαθιά θλίψη. Ένας μικρός πίνακας (47Χ38 εκ.) με τίτλο «η αναγνώστρια» μας τη γνωρίζει καλύτερα, αφού βλέπουμε ως επί το πλείστον το πρόσωπο και το λεπτό χέρι της να κρατά ένα βιβλίο. Πρόκειται για ένα έργο στο οποίο ο ζωγράφος χρησιμοποίησε κατά κόρον τη σπάτουλα για τις γραμμές των συμπληρωματικών χρωμάτων στην πίσω πρασινογάλαζη ζώνη και την χρυσοκίτρινη πίσω από το κεφάλι της Μαργκό. Το ροδαλό της πρόσωπο δέχεται επίσης σκληρές κίτρινες πινελιές. Είναι μια αντιπροσωπευτική εκτέλεση ιμπρεσσιονισμού, βασισμένη στο φως και στο χρώμα με ελάχιστη προσοχή στο σχέδιο ( μόλις δύο μαύρες γραμμές για τα μάτια).

Ο Ρενουάρ δεν χρησιμοποιεί σκούρους τόνους για τις σκιές, αλλά μόνο το χρώμα, με το οποίο αποδίδει την αντανάκλαση του ήλιου στα πρόσωπα και στα ρούχα των απεικονιζομένων, όπως και στο έδαφος.

Αυτή του η καινοτομία ώθησε έναν κριτικό να γράψει ότι οι μορφές χορεύουν « σε μια επιφάνεια, η οποία μοιάζει με τα μενεξεδιά σύννεφα που σκοτεινιάζουν τον ουρανό μια μέρα με καταιγίδα».

Όταν ο πίνακας θα εκτεθεί στην Τρίτη έκθεση των ιμπρεσσιονιστών το 1877, ο Ριβιέρ θα γράψει ενθυσιασμένος: «μια σελίδα ιστορίας,μια πολύτιμη στιγμή της παρισινής ζωής, ζωγραφισμένη με σχολαστική ακρίβεια».