ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΤΗΓΟΡΩ ΤΟΥ ΕΜΙΛ ΖΟΛΑ
Της Δήμητρας Παπαναστασοπουλου

Φίλες και φίλοι,

Είχε ανατείλει η 13^η Ιανουαρίου 1898 και όσοι Γάλλοι πολίτες αγόρασαν την εφημερίδα AURORE (Αυγή) του Κλεμανσώ, βρέθηκαν μπροστά σε ένα πρωτοφανές κατηγορητήριο ενός Γάλλου συγγραφέα, του Εμίλ Ζολά. Ενός διανοοούμενου που ξαφνικά αποφάσισε να πάρει θέση και να παρέμβη δυναμικά, απαιτώντας δικαιοσύνη και σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων ενός άλλου πολίτη, του Άλφρεντ Ντρέϋφους, που είχε καταδικαστεί άδικα.

Η ολοσέλιδη επιστολή του κάλυπτε όλη την πρώτη σελίδα και απευθυνόταν στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας.

ΚΑΤΗΓΟΡΩ σε όλους τους τόνους, μιας επιστολής καταπέλτη. Κάθε νέα παράγραφος ξεκινούσε με εκείνο το ρήμα που έκανε τα στομάχια των αναγνωστών να ανακατεύονται: ΚΑΤΗΓΟΡΩ.

Κατηγορούσε, ο άσχετος με την στρατιωτική εκείνη υπόθεση Εμίλ Ζολά, την στρατιωτική δικαιοσύνη,  την ίδια την κυβέρνηση για συγκάληψη ανομιών, για υποδαύλιση αντισημιτικού φανατισμού.

Η εφημερίδα τυπώθηκε σε 300.000 αντίτυπα, αντί των 30.000 που ήταν ο συνηθισμένος. Δεν έμεινε άνθρωπος να μην τη διαβάσει.

Η δικαιοσύνη κινήθηκε γρήγορα, ο Ζολά μηνύθηκε και βρέθηκε κατηγορούμενος. Η δίκη έγινε αμέσως για να εξελχθεί σε ένα αμείλικτο σφυροκόπημα εναντίον της αριστοκρατίας, του εθνικισμού και του αντιεβραϊσμού, με ένα τεράστιο πλήθος διανοουμένων στο πλευρό του Ζολά. Ο Ζολά καταδικάστηκε σε ενός έτους φυλάκιση και πρόστιμο 3.000 φράγκων, οι διανοούμενοι, όμως, είχαν κερδίσει στην ουσία.

Κατά τη διάρκεια εκείνου του έτους, το Παρίσι έζησε στα όρια του διχασμού και των πολιτικών παθών, ώσπου στο τέλος του 1898 η κυβέρνηση αναγκάστηκε να διατάξει επανεξέταση της πολύκροτης υπόθεσης. Το Παρίσι αναστατώθηκε από τα Τάγματα Εφόδου, ο δικηγόρος του Ντρέϋφους γλίτωσε από απόπειρα δολοφονίας, και το στρατοδικείο στις αρχές του 1899, κατέληξε σε μια περίεργη απόφαση:

Ο Ντρέϋφους κρίθηκε πάλι ένοχος , αλλά με ελαφρυντικά, καταδικάζεται σε δέκα χρόνια φυλάκιση.Δέκα μέρες αργότερα ο Γάλλος Πρόεδρος Εμίλ Λουμπέ τού απονέμει χάρη.

Ο κόσμος κάθε άλλο, παρά ευχαριστημένος ήταν. Οι μοναρχικοί εξοργίστηκαν με την αποφυλάκιση του Ντρέυφους, ενώ εκείνος κίνησε τη διαδικασία για νέα δίκη και πλήρη αποκατάσταση. Επτά χρόνια αργότερα, μέσα στην ίδια αίθουσα που τον είχαν ντροπιάσει, ο Ντρέυφους σε μια τιμητική τελετή, ξανακέρδιζε τον βαθμό και τη θέση του, με το στρατοδικείο να αποκαθιστά πλήρως την τιμή και την υπόληψή του. Το ημερολόγιο έδειχνε 12 Ιουλίου 1906. Δέκα μέρες αργότερα του απένειμαν το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, υπηρέτησε ξανά, πήρε τον βαθμό του ταγματάρχη και αποστρατεύθηκε.

Ο Εμίλ Ζολά, νεκρός από τον Σεπτέμβριο του 1902, δεν ήταν παρών για να χαρεί την νικηφόρα έκβαση της διαμαρτυρίας του. Επίσημη αιτία θανάτου ήταν η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα από το μαγγάλι του, ωστόσο υπήρξαν ψίθυροι για ευθύνες των πολιτικών του αντιπάλων- κάτι που δεν αποδείχθηκε ποτέ.

Ίσως η νίκη να μην είχε το χρώμα που θα ήθελε ο Ντρέυφους και ο Ζολά, αλλά ο θόρυβος που δημιουργήθηκε ήταν τεράστιος και οι ιθύνοντες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν αισθητά.