ΕΠΙΜΗΘΕΑΣ

Ο απερίσκεπτος

Της Dimitra Papanastasopoulou

Αδελφός του Άτλαντα ήταν ο Επιμηθέας, του οποίου η λειψή κρίση έφερνε μονίμως συμφορές.

Η αναφορά μας πηγαίνει πολύ πίσω, σ’ εκείνη την πανάρχαιη εποχή κατά την οποία υπήρχαν οι αθάνατοι θεοί, αλλά όχι τα διάφορα θνητά γένη. Όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή για τη δημιουργία των θνητών, οι θεοί πήραν από τη γη χώμα και φωτιά και τα ανακάτεψαν. Έπειτα, πριν οδηγήσουν εκείνα τα πλάσματα στο φως, ανέθεσαν στους Ιαπετίδες αδελφούς Προμηθέα και Επιμηθέα, να δώσουν σε κάθε ζώντα οργανισμό τα ανάλογα χαρακτηριστικά και τα ιδιαίτερα χαρίσματα.

Ο Επιμηθέας κατάφερε και έπεισε τον συνετότερο Προμηθέα να τον αφήσει να φέρει εις πέρας την αποστολή μόνος του, αφού στο τέλος εκείνος- οΠρομηθέας- θα έκανε τον τελικό έλεγχο. Έτσι, ο Επιμηθέας έδωσε στα πάντα ονόματα και χαρακτηριστικά τέτοια, ώστε να μην είναι δυνατή η αλληλοεξόντωση (αυτοίς αλληλοφθοριών διαφυγάς επήρκεσε, μας λέει ο Πλάτων).

Ωστόσο, λόγω της απρονοησίας του, ξόδεψε όλες τις δυνάμεις και όταν έφτασε η στιγμή του Ανθρώπου, δεν του είχε απομείνει τίποτε, πέρα από λίγες τρίχες και κάποια νύχια, όλα αδύναμα και ευπαθή. Έστεκε, λοιπόν, προβληματισμένος, χωρίς να γνωρίζει τι να κάνει με τον Άνθρωπο.

Ο Προμηθέας εμφανίστηκε για να κάνει τον έλεγχο. Δεν άργησε να διαπιστώσει ότι, από όλα τα πλάσματα, ο Άνθρωπος ήταν γυμνός και ανυπόδητος, άοπλος και παντελώς ανίσχυρος.

Χρειάστηκε να επέμβη και ο Προμηθέας και ο Δίας, για να εξελιχθεί ο Άνθρωπος και να πάρει την τελική του μορφή και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, εκείνα που θα τον έκαναν τελικά ανώτερο όλων των υπόλοιπων θνητών πλασμάτων.

Μετά από αυτά, ο Επιμηθέας έγινε βασιλιάς της Σικυώνας. Ο Δίας, σκεπτόμενος πονηρά και προβλέποντας τι θα συνέβαινε, εκδικούμενος μ’ αυτόν τον τρόπο το ίδιο του το δημιούργημα, εξοργισμένος πάντα με τον Προμηθέα που είχε κλέψει την ιερή φωτιά και την χάρισε στον Άνθρωπο, έστειλε ως δώρο την πανέμορφη Πανδώρα με το περίφημο κουτί της στον Επιμηθέα. Εκείνος, ζαλισμένος από την ομορφιά της, παράκουσε τη συμβουλή του αδελφού του Προμηθέα, να μη δεχτεί ποτέ δώρο από τον Δία, και την παντρεύτηκε.

Η Πανδώρα, μια μυθολογική αναφορά στην πρώτη γυναίκα, ήταν προικισμένη με τρομερή περιέργεια που έγινε αιτία όλων των παθών του ανθρώπινου γένους. Την έπλασε από χώμα ο Ήφαιστος, κατ’ εντολήν του Δία. Η Αθηνά της έδωσε ζωή και την δίδαξε να υφαίνει, ο Ερμής της έμαθε να λέει ξεδιάντροπα ψέμματα, η Αφροδίτη την έκανε πανέμορφη και ποθητή, και οι υπόλοιποι θεοί διάφορα χαρίσματα και ικανότητες, μαζί με μια πολύ επικίνδυνη γοητεία. Την ονόμασαν Πανδώρα, επειδή πήρε ένα δώρο από τον καθένα.

Από αυτή, λέει ο Ησίοδος-γνωστός μισογύνης-, προήλθε το καταστροφικό γένος των γυναικών που ζει μεταξύ των θνητών ανδρών για να τους βασανίζει, σύντροφος μόνο στα πλούτη και ποτέ στη μισητή φτώχεια.

Η Πανδώρα, σύντομα άνοιξε το κουτί- δώρο των θεών- αν και της είχαν πει να το κρατήσει για πάντα κλειστό. Στις απαρχές της ανθρωπότητας, όταν βασίλευε ακόμη η χαρά και ο πόνος δεν ήταν γνωστός, το κουτί σκόρπισε τη συμφορά και τον θάνατο, τις αρρώστιες και τη θλίψη. Όλες οι δυστυχίες έβρισκαν τον άνθρωπο ύπουλα, επειδή ο Δίας τους είχε αφαιρέσει την ομιλία.

Μέσα στο κουτί, πάντα με εντολή του Δία, έμεινε μόνο η Ελπίδα- το τελευταίο αποκούμπι του ανθρώπου, η δύναμη να συνεχίζει την πορεία του, αν και είναι πολλοί αυτοί που την θεωρούν αδυναμία, ανασταλτικό παράγοντα προόδου του ανθρώπου, σύμμαχο και συνοδοιπόρο της ήττας.

Ο Επιμηθέας απέκτησε μια κόρη, την Πύρρα, η οποία παντρεύτηκε τον γιό του Προμηθέα, τον Δευκαλίωνα.

Μετά τον κατακλυσμό, που έμεινε γνωστός ως κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, ο Δίας κατακεραύνωσε τον Επιμηθέα και τον ξαπόστειλε στον Έρεβο, μαζί με τον άλλο του αδελφό, τον Μενοίτιο.