ΗΩΣ

Της Dimitra Papanastasopoulou

Αδελφή του Ήλιου και της Σελήνης, η Ηώς, σύμφωνα με κάποιες δοξασίες είχε μητέρα τη Νύχτα και πατέρα έναν Γίγαντα, τον Πάλλαντα. Ο Βορράς, ο Νότος και ο Ζέφυρος είναι γιοί της που τους απόκτησε από τον Αστραίο, ενώ ο Ησίοδος προσθέτει και ένα τέταρτο γιό, τον Εωσφόρο-εκείνον που φέρνει την αυγή∙ τα αμέτρητα άστρα του ουρανού είναι επίσης δικά της παιδιά.

Το μοναδικό θέαμα της χαραυγής με τη σύγχρονη υποχώρηση του σκότους και την «εξαφάνιση» των φωτεινών άστρων, οι αρχαίοι μας πρόγονοι τα «έδεσαν» στο πρόσωπο της Ηώς, της προσωποποίησης της Αυγής αποδίδοντάς της τα υπέροχα επίθετα της ροδοδάχτυλης, της χιονβλέφαρης, της φωτεινής, της χαρωπής, της λευκής, αλλά και της χρυσοπέδιλης.

Είναι εκείνη που τρέχει στον ουρανό πετώντας με τα φτερά της ή ιππεύοντας το άλογό της ή οδηγώντας το δικό της άρμα με τα λευκά ή κόκκινα άλογα, έχοντας προπομπό τον Αυγερινό και συνοδεία τους αέρινους γιούς της. Είναι εκείνη που στο πέρασμά της η Νύχτα φεύγει υποχωρώντας στην μακρινή Δύση και η θεά του φωτός απλώνεται πάνω σε θάλασσες και στεριές, χύνει με το άπατο κανάτι της δροσιά στη γη, ξυπνά όλη την πλάση και ετοιμάζει τον ερχομό του Ήλιου.

Οι παραδόσεις την θέλουν να έχει εξοργίσει την Αφροδίτη, αφού ο Άρης βρέθηκε στο κρεββάτι της, κι εκείνη να την καταριέται να μη βρίσκει ποτέ ικανοποίηση, παρά ν αβρίσκεται σε μια διαρκή και μάταιη αναζήτηση ερωτικού συντρόφου.

Τι έκρυβαν οι δοξασίες της Ηούς;

-την αρχέγονη ιδέα της θεάς του φωτός που καταδιώκει, αιχμαλωτίζει και εξουσιάζει τον δαίμονα του σκοταδιού, έναν γίγανατ του νυχτερινού ουρανού, κι αυτό το καταδεικνύουν οι ετυμολογίες των ονομάτων Ωρίων, Κέφαλος και Αστραίος.

-τον συσχετισμό της θεάς του πρωινού με την αυγή της ζωής του ανθρώπου και την πίστη ότι η γυναικεία θεότητα παίρνει μαζί της τα παλικάρια που πεθαίνουν πάνω στη νιότη τους.

-την πίστη ότι η θεά, ως γυναίκα, απαιτεί το μερίδιό της από τα όμορφα παλικάρια της ανθρώπινης κοινότητας, μια πίστη κατοχυρωμένη με σχετικό λατρευτικό  τυπικό που προβλέπει ανθρωποθυσίες, και

-το προνόμιο της βασίλισσας στις μητριαρχικές κοινωνίες στην ύπαρξη πολλών εραστών, διαδοχικών ή ταυτόχρονων, έναν θεσμό που διαφαίνεται και μέσα από τους μύθους της Ελένης και της Πηνελόπης.

Αλληγορίες της ημέρας και της νύχτας, του φωτός και του σκότους είναι και το αργό, ατελείωτο σβήσιμο της ζωής του Τιθωνού(του όμορφου θνητού νέου που ερωτεύθηκε βαθιά και τον πήρε μαζί της, ξεχνώντας να ζητήσει να του χαρισθεί η αιώνια νεότητα) σε βαθιά γεράματα, κάτω από την ακοίμητη φροντίδα της Ηούς, όπως και το ξεψύχισμα του Μέμνονα στην αγκαλιά της.

Το παλάτι της Ηούς ήταν στον μακρινό Ωκεανό κι εκεί έφερε στον κόσμο τον Ημαθίωνα και τον Μέμνονα, καρπούς του έρωτά της με τον Τιθωνό. Εκεί στο μεταίχμιο του κόσμου των ανθρώπων και του κόσμου των θεών, στο μεταίχμιο της Ανατολής και της Δύσης, στο μεταίχμιο της ημέρας και της νύχτας. Έτσι, ο Μέμνων συμβόλιζε την νύχτα και ο Ημαθίων την ημέρα. Ο Ημαθίων βρίσκεται στη χώρα των Εσπερίδων, στα σύνορα της ημέρας, ενώ ο Μέμνων βασιλεύει στην χώρα των Αιθιόπων, σύμβολο της νύχτας.

Ο Μέμνων ξεκίνησε από τη χώρα των Αιθιόπων με μεγάλο στρατό να βοηθήσει τους Τρώες που πολεμούσαν με τους Έλληνες. Εκεί, έπεσε νεκρός από το χέρι του Αχιλλέα. Η Ηώς πήρε το νεκρό σώμα του γιού της και το μετέφερε στον Κάτω Κόσμο, χύνοντας δάκρυα πυκνά, δάκρυα που μούσκεψαν τη γη και χλώμιασαν το πρωινό, δάκρυα που μάζεψαν σύννεφα και έκρυψαν τον Ήλιο. Ή θεά του φωτός ήταν τόσο απλεπισμένη, που το μόνο που σκεφτόταν ήταν να μείνει για πάντα εκεί, στο βασίλειο των σκιών και του θανάτου, να φέγγει μόνο για το γιό της.

Όμως, η τάξη των πραγμάτων την ήθελε στο φως κι εκεί ξαναγύρισε, βρίσκοντας τη λησμονιά σε άλλες, αμέτρητες ερωτικές περιπέτειες.