ΚΑΛΥΨΩ

Της Dimitra Papanastasopoulou

Η Καλυψώ ήταν μια νύμφη- μάγισσα, κόρη του Άτλαντα και της Πλειόνης ή του Ήλιου και της Περσηίδας, η οποία τρεφόταν με νέκταρ και αμβροσία, έχοντας την υπέρτατη δύναμη να χαρίζει την αθανασία σε όποιον επέλεγε. Κατοικία της  το νησί Ωγυγία, τοποθετημένο στη δυτική Μεσόγειο, στον κόλπο της Νεάπολης ή του Τάραντα ή κατ’ άλλες πηγές στο Ιόνιο Πέλαγος. Κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι το νησί ήταν στην Θέουτα- απέναντι από το Γιβραλτάρ- ή το νησί Γκόζο, πολύ κοντά στην Μάλτα.

Μας γίνεται γνωστή κι αυτή, όπως και η Κίρκη, από την Οδύσσεια(ραψωδίες Ε και Η), αντιπροσωπεύοντας την δέκατη περιπέτεια του πολύπαθου Οδυσσέα.

Ο Οδυσσέας φτάνει στο καταπράσινο και ειδυλλιακό νησί της Καλυψώς εντελώς μόνος, έχοντας χάσει όλους τους συντρόφους του φεύγοντας από το νησί του Ήλιου. Ένα αστροπελέκι του Δία χτύπησε το καράβι και το διέλυσε, παρασύροντας στον βυθό όλους, εκτός από τον ήρωα της Οδύσσειας. Έχουν περάσει δεκατρία χρόνια στη θάλασσα( ένα χρόνο έμεινε, όπως είπαμε, στο νησί της Κίρκης). Ο Οδυσσέας, πιασμένος από ένα κομμάτι ξύλο, παραδέρνει στα άγρια κύματα για δέκα ατελείωτα ημερόνυχτα, μέχρι που τα κύματα τον βγάζουν στην ωραιότερη ξηρά, στο παραδεισένιο νησί που διαφεντεύει η Καλυψώ.

Η Καλυψώ, τριγυρισμένη από θεία ομορφιά (φυσικοί κήποι, ιερό δάσος, πηγές) ζει παρέα με άλλες νύμφες μέσα σε ένα θεόρατο σπήλαιο, κλώθωντας και υφαίνοντας.

Την ώρα που, παραπατώντας από την εξάντληση, ο ήρωάς μας μπαίνει στο σπήλαιο, την βλέπει, καλλίκομη κι αρχοντική, με τις όμορφες ξανθές πλεξούδες της να ζωντανεύει μια φωτιά, να τραγουδά με την ουράνια φωνή της και να υφαίνει με τη χρυσή της σαϊτα. Την επόμενη στιγμή καταρρέει, λιποθυμά.

Η πανέμορφη νύμφη τον φροντίζει και τον ερωτεύεται με την πρώτη ματιά. Όταν ο Οδυσσέας συνέρχεται, εκείνη δεν τον αφήνει να φύγει. Τον διεκδικεί ακούραστη και επίμονη, με τις αόρατες αλυσσίδες της θείας γοητείας της,για επτά ολόκληρα χρόνια, υπόσχεται να τον κάνει αθάνατο, αρκεί να μην την εγκαταλείψει...

Κάθε άλλος θνητός θα είχε υποκύψει- όχι, όμως, ο Οδυσσέας, που το πεπρωμένο του είναι να φέρει σε πέρας το ταξίδι της ζωής και της γνώσης, παραμένοντας θνητός, όπως κάθε άνθρωπος που τάσσει τον εαυτό του υπηρέτη ενός σκοπού.

Μετά από επτά χρόνια υπομονής και επιμονής από την πλευρά του Οδυσσέα, έρχεται η ώρα της λύτρωσης, της απελευθέρωσης και της συνέχειας του ταξιδιού-σκοπού. Η Αθηνά παρακαλεί τον Δία να βοηθήσει αυτόν τον πεισματάρη κι εκείνος στέλνει τον Ερμή να διατάξει την απελευθέρωση. Ο Οδυσσέας δεν πιστεύει στα μάτια και στ’ αυτιά του...

Η Καλυψώ, αν και πληγωμένη, είναι υποχρεωμένη να υπακούσει στον ηγέτη των θεών. Την κυριεύει η ζήλεια, εκείνη μια θεά, για μια θνητή- την Πηνελόπη, την γυναίκα που ο Οδυσσέας προτιμά στη θέση της, αλλά η βαθειά αγάπη της υπερτερεί και  του προσφέρει  τα απαραίτητα και τις σοφές της συμβουλές για το ταξίδι του: ξυλεία και πανί, για να κατασκευάσει μια σχεδία,προμήθειες και «μαύρο κρασί», του υποδεικνύει τ’ αστέρια που πρέπει ν’ ακολουθήσει ή να παρατηρεί για να ρυθμίζει την πορεία του.

Η Καλυψώ και ο Οδυσσέας απέκτησαν τρεις γιούς: τον Ναυσίθεο, τον Ναυσίνοο και τον Αίσωνα ή Αύσονα, που εγκαταστάθηκε στην Ιταλία. Ο Ησίοδος στην Θεογονία αναφέρει μόνο τους δύο πρώτους, ενώ μεταγενέστεροι μύθοι αναφέρουν μόνον ένα γιό, τον Λατίνο.