ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εμπόριο και επαφές- Πηγές και θάλασσα

Της Dimitra Papanastasopoulou

Η Ελλάδα μας δεν είναι πλούσια σε ορυκτές πηγές.  Η γεωργία σε πολλές περιοχές είναι απλά οριακή, τα κοιτάσματα μεταλλευμάτων είναι περιορισμένα και υπάρχουν λίγα ακόμη πολύτιμα ακατέργαστα υλικά.  Η γεωγραφία της τη χωρίζει σε μικρές μονάδες  εύφορης γης, χωρισμένες κι αυτές από απότομα και καοκτράχαλα βουνά. Όποια μικρή απόσταση δια ξηράς αποτελούσε ένα μεγάλο, πολλές φορές δύσκολο και επικίνδυνο,  ταξίδι  μέχρι την εποχή της έλευσης του σιδηροδρόμου  και της ανάπτυξης του οδικού δικτύου.

Ο πλούτος και τα επιτεύγματα των Ελλήνων κατά την Μυκηναϊκή και την Κλασική Περίοδο είναι σχεδόν αδιανόητα:  αν δεν είχαν συμβεί, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να τα φανταστεί κανείς. Ωστόσο, υπάρχουν δύο στοιχεία  που οι κάτοικοι αυτής της δυσοίωνης γης κατάφεραν να τιθασσέψουν προς όφελός τους.

Το ένα είναι η θάλασσα.

Η ακτογραμμή είναι τόσο μεγάλη, ώστε είναι ελάχιστα τα μέρη της Ελλάδας που βρίσκονται μακριά από λιμάνια και προστατευμένες αμμουδιές. Τα πολλά νησιά του Αιγαίου προσφέρονταν ως σκαλοπάτια  για την μετακίνηση  από τη μια περιοχή ως την επόμενη.

Μόλις κατασκευάστηκαν πλοία ικανά να πλεύσουν στη θάλασσα- αυτό συνέβη πολύ πριν την Μυκηναϊκή Περίοδο- έπαψε να αποτελεί τροχοπέδη στις επαφές μια μεγάλη απόσταση ή ένα βαρύ φορτίο.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ανθρώπινο.

Μια γηγενής επινοητικότητα και περιέργεια, καταγεγραμμένη κατά την Κλασική Περίοδο, που, κρίνοντας από το εύρος των εμπορικών επαφών, χρησιμοποιήθηκε απόλυτα από τους Μυκηναίους.

Η εκμετάλλευση των παραπάνω δύο στοιχείων επέτρεψε στους Μυκηναίους – όπως και στους Μινωίτες- να συμμετέχουν σε ένα δίκτυο ναυτκού εμπορίου, από καιρό θεμελιωμένο κατά μήκος των ακτών της ανατολικής Μεσογείου, ανάμεσα στην είσοδο του Νείλου, τις ακτές του σημερινού Ισραήλ, του Λιβάνου, της Συρίας, της Κύπρου και των νοτίων ακτών της Ανατολίας- πατρίδας των Χετταίων κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Από εδώ οι έμποροι διαφορετικών εθνικοτήτων, που είναι καταγεγραμμένοι στα αρχεία εκείνων των εθνών της Εγγύς Ανατολής, παρείχαν χερσαία σύνδεση με πιο μακρινά μέρη- για παράδειγμα, την Άνω Αίγυπτο ή την Μεσοποταμία.

Το ίδιο ναυτκό εμπόριο επέτρεψε στους Μυκηναίους να απλωθούν ακόμη περισσότερο για να εξερευνήσουν τις πηγές της κεντρικής Μεσογείου μέχρι την Σαρδηνία και ακόμη, μέχρι την κορυφή της Αδριατικής θάλασσας.

Η μυκηναϊκή κεραμοποιία λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για το εύρος αυτού του εμπορίου, ενός εύρους που ανακλά απευθείας την ευημερία του μυκηναϊκού πολιτισμού.