ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Εγχάραξη

Της Dimitra Papanastasopoulou

Συνεχίζουμε το ταξίδι μας στον υπέροχο Μυκηναϊκό Πολιτισμό, εξετάζοντας  μια άλλη του πτυχή, αυτή της εγχάραξης.

Τα παραδείγματα εγχάραξης ελεφαντόδοντου απεικονίζουν το σημαντικό επίπεδο δεξιοτεχνίας που κατορθωνόταν με την επεξεργασία μιας ευρείας γκάμας υλικών. Ελάχιστα δείγματα από ξύλο σώζονται: μια σημαντική εξαίρεση αποτελεί ένα ξύλινο κουτί από τον Περίβολο Α των βασιλικών τάφων  με διακοσμητικά φύλλα χρυσού τοποθετημένα γύρω του.

Τα εισαγόμενα δόντια από ελέφαντα και ιπποπόταμο ήταν ακόμη πιο πολύτιμα, πιο ανθεκτικά στο χρόνο και χρησιμοποιούνταν για πολλούς και διάφορους σκοπούς: σαν μέρη επίπλων, όπως ένα ζευγάρι πόδια που βρέθηκαν στη Θήβα, ολόκληρες καρέκλες όπως εκείνη που βρέθηκε σε έναν τάφο του 8^ου π.Χ. αιώνα στην Σαλαμίνα της Κύπρου, πάνω σε λαβές όπλων, σαν πολύπλοκα σκαλισμένα χερούλια για μπρούτζινους καθρέφτες ή χτένες, σε πυξίδες και αλλού.

Ένα ωραίο παράδειγμα από τη Θήβα έχει τοποθετημένες αντικρυστά δυο σφίγγες. Διακοσμητικά με ένθετες ψηφίδες ελεφαντόδοντου που απεικονίζουν μια μεγάλη θεματική γκάμα-σφίγγες, δελφίνια, θυρεούς, κοχύλια ή κίονες- κοσμούσαν έπιπλα και κασέλες. Κομμάτια ελεφαντόδοντου, σμιλεμένα στρογγυλά, όπως το καθισμένο λιοντάρι και η κεφαλή νέου από την Αίθουσα με την τοιχογραφία στις Μυκήνες, είναι πολύ πιο σπάνια και δημιουργημένα με εξαιρετική δεξιοτεχνία. Ως ιδανικό δείγμα θεωρείται η Ελεφάντινη Τριάδα  από την Ακρόπολη των Μυκηνών που απεικονίζει ένα ζευγάρι γυναικών και ένα μικρό παιδί.

Οι πινακίδες καταγράφουν έπιπλα, συμπεριλαμβανομένων τραπεζιών, καθισμάτων και υποποδίων. Ορισμένα από αυτά ήταν διακοσμημένα με ένθετες ψηφίδες χρυσού και ελεφαντόδοντου, ξύλου και κύανου ( ενός πολύτιμου λίθου, κύριου συστατικού του γνωστού μας λάπις λάζουλι), με σκηνές που περιελάμβαναν άνδρες, άλογα, χταπόδια και πουλιά.

Η εγχάραξη πέτρας μικρών αντικειμένων δεν ήταν και τόσο συνηθισμένη στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσο στην Κρήτη- ίσως επειδή δεν υπήρχαν τόσο πολλές μαλακές πέτρες. Τα πιο πολλά από τα πρώιμα παραδείγματα πέτρινων αγγείων, όπως εκείνα των λακκοειδών τάφων, θεωρούνται ότι προέρχονται από την Κρήτη.

Κατά την Μυκηναϊκή Ανακτορική Περίοδο είναι βέβαιο ότι υπήρχαν εργαστήρια  στην ηπειρωτική χώρα που παρήγαγαν τα λεπτοφυή αγγεία, τα οποία βρέθηκαν στην Οικία των Ασπίδων στις Μυκήνες. Γουδιά από σκληρό βασάλτη στο σχήμα ρηχού μπώλ με τρία κοντόχοντρα πόδια που χρησιμοποιούνταν για το άλεσμα δημητριακών, βρέθηκαν σε πολλά μέρη. Οι μεγάλες στήλες που σημάδευαν τη θέση των τάφων στους Περιβόλους Α και Β των βασιλικών τάφων στις Μυκήνες,σμιλεύτηκαν με ξεχωριστή δεξιοτεχνία, με ελικοειδή σχέδια ή κυνηγετικές σκηνές.

Η εξαίσια διακόσμηση της Πύλης των Λεόντων και της πρόσοψης του Θησαυρού του Ατρέα στις Μυκήνες, καθώς και στο ταβάνι της παλϊνής αίθουσας στον θόλο του Ορχομενού, όπως και η β΄ση του θρόνου στην Τίρυνθα, απεικονίζουν τον χρόνο και την εργασία που απαιτούνταν για την δημιουργία μημιακών κτισμάτων.

Οι χάντρες από πέτρες της περιοχής περιλαμβάνουν κρυστάλλους,καρνεόλιο, αχάτη, σαρδόνυχα, στεατίτη και αμέθυστο, ενώ εισάγονταν κεχριμπάρι και λάπις λάζουλι. Μπρούτζινες καρφίτσες που βρέθηκαν στους βασιλικούς τάφους έχουν σμιλευμένα κρυστάλλινα κεφάλια.

Οι σφραγιδόλιθοι ήταν συνήθως στρογγυλές χάντρες σε σχήμα φακής με λεπτεπίλεπτα χαραγμένες σκηνές και έχουν βρεθεί επίσης σε πολλά σημεία. Οι σκηνές αυτές- αριστουργήματα μικροτεχνικής- απεικονίζουν ελάφια, ταύρους, λιοντάρια σε μάχη ή θεϊκές και ανθρώπινες μορφές. Κι αυτά ήταν περισσότερο συνηθσιμένα στην Κρήτη, θεωρούμενη ως κέντρο κατασκευής τους. Οι σφραγιδόλιθοι χρησιμοποιούνταν για την αναγνώριση περιουσιών ή για εγγύηση του περιεχομένου ενός αγγείου.  Τέτοιου είδους σφραγίδες βρέθηκαν πάνω σε πήλινα δοχεία στην Οικία του Λαδεμπόρου στις Μυκήνες.