ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΚΑΙ ΗΡΩΩΝ ΑΙΜΑ

(ΙΔΑΣ- ΙΩΝ ΔΡΓΟΥΜΗΣ 1907)

Οδεύοντας προς το τέλος του αφιερώματος για τον Ίωνα Δραγούμη, παραθέτω τον Πρόλογο του έργου του Μαρτύρων και ηρώων αίμα.

Απολαύστε το!

   Ο Παύλος Μελάς σκοτώθηκε στη Σιάτιστα της Μακεδονίας ένα βράδυ το φθινόπωρο του 1904.

   Και οι Έλληνες ξύπνησαν.

   Γιατί ξύπνησαν τώρα μόνο; Επειδή είνε τυφλοί οι άνθρωποι∙ και οι περισσότεροι γεννήθηκαν για να είνε και μικροί. Σπίθες κοντές είνε οι στιγμές που ξυπνούν και νοιώθουν τη μετριότητα που βαρύνει επάνω τους. Σπίθα είνε όταν λέγουν

   -Ω, τι ανυπόφορη που είνε η μετριότητά μου!

   Τέτοια μια σπίθα τους άναψε ο Παύλος Μελάς. Όσοι συνηθίζουν να συλλογίζονται, ας στοχαστούν πόσο μεγαλήτερος από τους άλλους Έλληνες έπρεπε να είνε ο Παύλος Μελάς για να καταφέρη να τους ανάψη. Και με τη σπίθα που άναψε στον καθένα, πολλοί, που ήταν τυφλοί ως τότε, είδαν. Έτριψαν τα μάτια τους κάπως ξιπασμένοι(= έκπληκτοι)  και είπαν μέσα τους γιατί ντρέπουνταν να το διαλαλήσουν

   -Ώστε υπάρχει Μακεδονία, αφού πήγε ο Παύλος Μελάς και σκοτώθηκε γι’ αυτή!

   Και άλλοι εσυμπέραναν

   -Ώστε βρίσκονται ακόμα μετά το 1897 αξιωματικοί στο στρατό, και ζωή στο Έθνος! Λοιπόν Ζήτω το Έθνος!

   Άντρες, γυναίκες και παιδιά, γέροντες και νέοι, γνωστοί και άγνωστοι, συνταράχθηκαν έξαφνα μια στιγμή, και άνατρίχιασαν. Και έκλαψαν γυναίκες και κορίτσια, γέροντες δάκρυσαν, άντρες κουνήθηκαν, και τα παιδιά τα Ελληνόπουλα του κόσμου όλου άναψαν. Μιαν άφραστη λαχτάρα τούς συνεπήρε όλους, και όλοι έγιναν μιαν ώρα ποιητές και πόθησαν να τραγουδήσουν. Και ο πόθος τους ήταν φλόγα για κάποιο μεγαλείο. Η σπίθα όμως των περισσοτέρων αποκάηκε, έσβυσε, γίνηκε στάχτη.

   Ακούστε Ελληνόπουλα! Τις αμαρτίες των γερόντων μας και τις δικές μας αμαρτίες τις φορτώθηκε ο Παύλος Μελάς και παθαίνουνταν και υπόφερνε γι’ αυτές, ενώ δεν ήταν άξιος για τέτοια τιμωρία. Οι λίγοι και οι μετρημένοι παθαίνονται για τις αμαρτίες των πολλών, παλιές και νέες και τις φορτόνονται όλες γιατί δε φοβούνται ξένα βάρη, δε φοβούνται καμμιάν ευθύνη, και αντί να κοιμούνται, κουνιούνται και τολμούν. Άμα νοιώσουν, πεισθουν και πιστέψουν πώς πρέπει να γίνη κάτι, το αναλαμβάνουν οι ίδιοι, γιατί θεωρούν τον εαυτό τους υποχρεωμένο να το κάμουν και ποτέ δεν περιμένουν πρωτοβουλία από τους άλλους. Και αφού αποφασίσουν και το αναλάβουν, δε θα σταματήσουν πια ως το θάνατο. Στιγμές ολιγοψυχίας θα νοιώσουν ίσως και κούραση και λύπη και αηδία, αλλά επειδή προβλέπουν πως το έργο τους μπορεί και τη ζωή τους να πάρη, δυσκολίες δε βλέπουν, εμπόδια δε γνωρίζουν και τίποτα δε θα τους σταματήση. Και αν στο δρόμο τους τύχουν εμπόδια τέτοια που ζητούν τη ζωή του ανθρώπου, θα δώσουν τη ζωή τους.

   Σε σας στρέφομαι, παιδιά του Ελληνισμού, αγαπημένα Ελληνόπουλα, και σας εξορκίζω- αν έχετε να ξοδέψετε ενέργεια ας είνε και μέτρια, αν έχετε να κάψετε τίποτε περισσότερο από σπίθες απλές ενθουσιασμού- μη λησμονήτε ποτέ το θάνατο του Παλληκαριού, αλλά προ πάντων μη λησμονήτε τη ζωή του, τον ενθουσιασμό του δηλαδή και τη δύναμη και την τόλμη, μη λησμονήτε και την ιδέα που για κείνη δούλεψε και υπόφερε, ούτε την πανώρια χώρα όπου εσκοτώθη, γιατί και η ιδέα εκείνη και η χώρα θέλουν πολλούς ακόμα Ήρωες.

   Να ξέρετε πως αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώση. Θα μας σώση από τη βρώμα όπου κυλιούμαστε, θα μας σώση από τη μετριότητα και από την ψοφιοσύνη, θα μας λυτρώση από τον αισχρό τον ύπνο, θα μας ελευθερώση. Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε!

   Φαντάζομαι φυτρόνοντας νέα γενεά Ελλήνων- τη γενεά σας Ελληνόπουλα, αν θέλετε- μεγαλωμένη στα αίματα, θρεμένη με πολέμους, μθυσμένη από κινδύνους, γενεά ζωντανών, γενεά τολμηρών, γενεά ατρόμητων, χυμίζοντας κατά το φως ενός γλυτωμού.