ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ (1878-1920)

Ένας εναντίον όλων

Μέρος β΄

Της Dimitra Papanastasopoulou

Ο Ίων Δραγούμης ήταν ένας εξαιρετικά γοητευτικός άνδρας που δεν περνούσε απαρατήρητος από τον γυναικείο πληθυσμό. Σχετίστηκε με πολλές γυναίκες. Οι περισσότερες ήταν αλλοδαπές, σύζυγοι και πάντα εντυπωσιακές. Ωστόσο, δύο ήταν αυτές που έμειναν γνωστές στο ευρύ κοινό: η γνωστή σε όλους συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα και η πασίγνωστη ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη.

Την Πηνελόπη Δέλτα, κόρη του Εμμανουήλ Μπενάκη, ήδη σύζυγο του Στέφανου Δέλτα και μητέρα τριών θυγατέρων, τη γνώρισε σε μια δεξίωση το 1905 όταν υπηρετούσε ως υποπρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ο Ίων ήταν εικοσιεπτά ετών και η Πηνελόπη τριάντα ένα. Η έλξη ανάμεσά τους ήταν αμοιβαία και ένας έρωτας κεραυνοβόλος και φλογερός έφερε τα πάνω κάτω στις ζωές τους, αν και παρέμεινε ανολοκλήρωτος και καταπιεσμένος, λόγω των κοινωνικών συνθηκών της εποχής και της συγκεκριμένης αυστηρής ηθικής με την οποία είχε γαλουχηθεί και μεγαλώσει η Πηνελόπη.

Το έμαθαν όλοι, περιλαμβανομένου του αυστηρού πατριάρχη πατέρα της. Και τελικά η Πηνελόπη υποχώρησε, επέλεξε να παραμείνει δίπλα στον Στέφανο Δέλτα και τα παιδιά της, φορώντας από εκείνη τη στιγμή πάντοτε μαύρα.

Σε ένα γράμμα της προς τον Ίωνα (καλοκαίρι 1906) διαβάζουμε:

«Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ίων; Σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ’ έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω «σ’ αγαπώ», μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ώσπου να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση και πόνο και χαρά που σκοτώνει. Το ξέρω πως είμαι τρελή μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει».

Την Μαρίκα Κοτοπούλη την πρωτοείδε επίσης το 1905 σε μια θεατρική παράσταση στην Αλεξάνδρεια. Ήταν μόλις δεκάξι ετών και υποδυόταν την Ηλέκτρα στην τραγωδία του Αισχύλου «Ορέστεια». Ο έρωτάς τους, όμως, άνθισε τρία χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη, όταν ο Ιων ήταν Α΄Γραμματέας της Πρεσβείας της Ελλάδς στην Κωνσταντινούπολη, σε μια άλλη θεατρική παράσταση, αυτή τη φορά του θιάσου της Κοτοπούλη. Ήταν ένας έρωτας αντισυμβατικός, σφοδρός και παθιασμένος, έξω από κάθε είδους κανόνες.

Η Κοτοπούλη ήταν αρραβωνιασμένη, αλλά διέλυσε τον αρραβώνα. Αν και ήταν βαθιά ερωτευμένη με τον Ίωνα, κοιμόταν συγχρόνως και με άλλους άνδρες, έκανε φοβερές σκηνές ζηλοτυπίας και δεν άντεχε στη σκέψη ότι θα τον έχανε. Ο Ίων, παρά τις ταπεινώσεις, επέστρεφε πάντα κοντά της, δεν άντεχε την απουσία της από τη ζωή του, επίσης παρά τις απιστίες του. Δεν παντρεύτηκαν ποτέ και δεν απέκτησαν παιδιά.

Η σχέση τους έλαβε τέλος με τον θάνατο του Ίωνα.

Μια τρίτη γυναίκα μπήκε στη ζωή του Ιωνα Δραγούμη όταν τον εξόρισαν στην Κορσική τον Ιούνιο του 1917, μετά την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου. Οι κρατούντες τον θεώρησαν επικίνδυνο και η απομονωμένη και μακρινή νήσος φαινόταν κατάλληλη. Μια γραπτή του διαφωνία σε σχέση με τους χειρισμούς του Βενιζέλου στην Αντάντ στάθηκε η αφορμή. Μαζί του ήταν κι άλλοι επιφανείς πολιτικοί και στρατιωτικοί, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης, ο Γ. Πεσματζόγλου και ο στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς.

Πρόκειται για μια νεαρή γυναίκα, σύζυγο ενός άλλου εξορίστου. Η «άτακτη» νεαρή επέστρεψε στην Αθήνα με τον σύζυγό της, αφήνοντας στη λήθη όσα συνέβηκαν στο μακρυνό νησί. Έτσι κι αλλιώς, λίγοι γνώριζαν ( οι λοιποί εξόριστοι).

Κάμποσες γυναίκες υπήρξαν και στην Σκόπελο, την επόμενη εξορία του, μετά από είκοσι τρεις μήνες στην Κορσική, από την οποία επέστρεψε στην Αθήνα για να συνεχίσει τον μοναχικό του αγώνα τον Νοέμβριο του 1919. Το νησί ήταν επίσης απομονωμένο, χωρίς ηλεκτρικό και τρεχούμενο νερό. Ο έλεγχος των «επικινδύνων» σαφώς ευκολότερος. Τα νεύρα του δοκιμάστηκαν με την υποχρεωτική απραξία και την επίγνωση της περιθωριοποίησής του από τα κοινά.