Η ΠΡΩΙΜΗ ΜΥΚΗΝΑΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ(16^Ος-15^Ος π.Χ. αι.)

Της Dimitra Papanastasopoulou

Η προέλευση του Μυκηναϊκού πολιτισμού  έχει συζητηθεί πολύ. Το γεγονός ότι οι Μυκηναίοι ήταν Έλληνες δεν χωρά αμφιβολία,αφού η αποκρυπτογράφηση των πήλινων πινακίδων από την Ανακτορική περίοδο σε Γραμμική Β έδειξε ότι ήταν χαραγμένες σε μια πρώιμη μορφή Ελληνικών. Το πότε έφτασαν στην Ελλάδα –αν δεν ήταν αυτόχθονες- εξακολουθεί να παραμένει ασαφές, αλλά είναι σαφές ότι η καταγωγή τους έρχεται από τους κατοίκους της νότιας Ελλάδας κατά τη μέση εποχή του χαλκού (2.00-1.600π.Χ.), αφού τα δείγματα της αρχαιολογικής σκαπάνης έφεραν στο φως ταφικά έθιμα, όπλα και αγγειοπλαστική εκείνης της εποχής.

Τα πλούτη και οι επαφές τους αυξάνονταν ταυτόχρονα με τους Μινωίτες της Κρήτης, οι οποίοι παρουσίαζαν μια εξελιγμένη και υπερεκλεπτυσμένη εγγράμματη κοινωνία από το 2.000π.Χ. και άρχισαν να ενδιαφέρονται ακόμη περισσότερο με το εμπόριο στο Αιγαίο και την ενδοχώρα των γειτόνων τους.

Η μείξη ήταν αποτέλεσμα των γηγενών εθίμων και των εισαγόμενων ιδεών, καθώς φαίνονται στα τεχνουργήματα των πλούσιων ταφών στους λακκοειδείς τάφους των Μυκηνών και στους πρώτους θολωτούς τύμβους της Μεσσηνίας. Τόσο οι ιδέες όσο και τα υλικά προέρχονται από τον βορρά και τη δύση.

Καθώς ο Μυκηναϊκός πολιτισμός άρχιζε να απλώνεται, οι λακκοειδείς τάφοι και οι τύμβοι έπαψαν να χρησιμοποιούνται και αντικαταστάθηκαν από μεγαλύτερους, πιο περίτεχνους θολωτούς για τους βασιλείς και τους πρίγκιπες, και θαλαμωτούς, με έναν τετράγωνο ή κυκλικό θάλαμο, σκαμμένο στην πλαγιά ενός λόφου. Οι θαλαμωτοί τάφοι ήταν αρχικά ομαδικοί για τις πλούσιες οικογένειες κάθε κοινότητας. Συχνά αυτοί οι τάφοι έχουν ξεχωριστά και σπάνια ευρήματα, το ίδιο πλούσια με εκείνους των πρώιμων χρόνων: χρυσά αγγεία, δαχτυλίδια, όπλα κλπ.

Η αρχαιότερη γνωστή ευρωπαϊκή πανοπλία- ένας πλήρης χάλκινος θώρακας- βρέθηκε στα Δενδρά, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τις Μυκήνες. Δεν έχουμε μάθει πολλά για τον τρόπο που ζούσαν οι άνθρωποι- ενώ γνωρίζουμε πολλά για τον θάνατό τους- επειδή δεν έχουν ανακαλυφθεί παρά ελάχιστα κτίρια. Μια έπαυλη ή ένα μικρό ανάκτορο βρισκόταν κοντά και έξω από τη Σπάρτη, σε μια τοποθεσία που αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ιερό για την Ελένη και τον Μενέλαο. Κομμάτια πρώιμων τοιχογραφιών στην Τίρυνθα και στις Μυκήνες δείχνουν τους προκατόχους των ανακτόρων κατά τον 13^ο π.Χ.αι.

Η καταστροφή της πλειοψηφίας των μινωικών ανακτόρων το 1425π.Χ. ήταν ιδιαίτερης σημασίας για τους κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα αίτια αυτής της καταστροφής παραμένουν ασαφή: οι Μυκηναίοι θεωρήθηκαν συχνά ως υπεύθυνοι. Οι θαλαμωτοί τάφοι και η ταφή όπλων, πράγμα χαρακτηριστικό για την ηπειρωτική χώρα, εμφανίζονται για πρώτη φορά μετά την καταστροφή, ενώ τα αρχεία της Κνωσού, του μοναδικού ανακτόρου που σώθηκε από αυτές τις καταστροφές, είναι γραμμένα με Γραμμική Β στα ελληνικά. Πιο σημαντικό απ’ όλα, οι Μυκηναίοι ήταν πια σε θέση να κυριαρχήσουν σε όλο το νότιο Αιγαίο αναλαμβάνοντας το πάλαι ποτέ μινωικό εμπόριο στην ανατολική Μεσόγειο.

Από τότε, η μυκηναϊκή κεραμεική, και οχι η μινωική, βρίσκεται στην Αίγυπτο, στη Συρία και στην Κύπρο.