ΜΟΥΧΑΜΑΝΤ ΑΝΟΥΑΡ ΑΣ ΣΑΝΤΑΤ(1918-1981)      

Της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

Ο Μουχάμαντ Ανουάρ ας Σαντάτ γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1918 σ’ ένα μικρό χωριό του Δέλτα του Νείλου, το Μιτ Αμπού αλ Κουμ. Οι γονείς του, φτωχοί αγρότες, είχαν δεκατρία παιδιά και η φροντίδα του Ανουάρ έπεσε στην ευθύνη της γιαγιάς του. Μια γιαγιά ιδιαίτερη, αφού του διηγιόταν ιστορίες για την αντίσταση εναντίον της βρετανικής κατοχής της Αιγύπτου, αλλά και άλλες που αφορούσαν θέματα της σύγχρονης ιστορίας. Το μυαλουδάκι του Ανουάρ γέμιζε...

Υπήρξαν τέσσερα άτομα που τον επηρέασαν στα χρόνια της νιότης του:

-ο Ζαχράν, ένας Αιγύπτιος που είχε αντισταθεί με όλες του τις δυνάμεις στους Βρετανούς, όταν εκδηλώθηκαν διαμαρτυρίες των αγροτών. Κρεμάστηκε για αντίποινα, επειδή στις συμπλοκές σκοτώθηκε ένας Άγγλος στρατιώτης. Η λεγόμενη μπαλάντα του Ζαχράν ενέπνευσε τον νεαρό Ανουάρ τον εθνικισμό, μια ιδεολογία που θα τον ακολουθούσε σε όλη του τη ζωή.

-ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο εμπνευστής και δημιουργός της σύγχρονης Τουρκίας, που ο Ανουάρ θαύμαζε για την ικανότητα στην επιβολή μεταρρυθμίσεων.

-ο Μαχάτμα Γκάντι, ο μεγάλος Ινδός ηγέτης, για την ιδεολογία του περί μη βίας, και

-ο Αδόλφος Χίτλερ, για τον τρόπο που έκανε τον γερμανικό ναζισμό στρατηγική απειλή για την Βρετανία.

Το 1938, έχοντας αποφοιτήσει από την Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία του Καϊρου, εντάχθηκε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού στο Σώμα Διαβιβάσεων στο Σουδάν( τότε ανήκε μαζί με την Αίγυπτο στο βρετανικό προτεκτοράτο), όπου γνώρισε τον Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ. Οι δυο τους και κάποιοι άλλοι ίδρυσαν την μυστική οργάνωση Κίνημα Ελευθέρων Αξιωματικών (ΚΕΑ), με σκοπό να απελευθερώσουν την Αίγυπτο από τους Βρετανούς, αλλά και από την βασιλική διαφθορά.

Κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο φυλακίστηκε από τους Βρετανούς, επειδή συνεργάστηκε με τον Άξονα, ως πληροφοριοδότης, επιδιώκοντας πάντα την απομάκρυνση των Βρετανών από την πατρίδα του.

Το 1952 συμμετείχε με την ΚΕΑ στην λεγόμενη Αιγυπτιακή Επανάσταση, που ανέτρεψε τον βασιλιά Φαρούκ Α΄στις 23 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς.

Το 1954, με τον Νάσερ Πρόεδρο, διορίστηκε Υπουργός Εξωτερικών, το 1959 έγινε Γραμματέας(αρχηγός) της Εθνικής Ένωσης-μιας σημαντικότατης γραφειοκρατικής οργάνωσης που στήριζε το καθεστώς, το διάστημα 1960-1968 διετέλεσε Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Αντιπρόεδρος της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας και το 1964 μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου- του οργάνου που, στην ουσία, κυβερνούσε τον τόπο. Στο τέλος του 1969 έγινε ξανά Αντιπρόεδρος και παρέμεινε μέχρι τον θάνατο του Νάσερ από καρδιακή προσβολή το 1970, οπότε και τον διαδέχτηκε στην Προεδρία.

Κανείς δεν πίστευε ότι θα παραμείνει Πρόεδρος για πολύ. Τον υποτιμούσαν, θεωρώντας ότι δεν ήταν παρά μια μαριονέτα του Νάσερ, του οποίου οι κλωστές που τον συγκρατούσαν θα έσπαζαν με την πρώτη λανθασμένη κίνηση.

Ο Ανουάρ Σαντάτ έμελε να τους εκπλήξει όλους. Μια σειρά από ευφυείς πολιτικές κινήσεις είχε ως αποτέλεσμα να διακριθεί ως ένας ξεχωριστός ηγέτης με το δικό του, προσωπικό κύρος.

Με την Διορθωτική Επανάσταση εξεδίωξε όλα τα κυβερνητικά, πολιτικά και στρατιωτικά ερείσματα των πλέον φανατικών νασερικών εξτρεμιστών.

Μόνο ένα χρόνο αργότερα, εν μέσω του Πολέμου της Φθοράς στο κανάλι του Σουέζ, υποστήριξε τις προτάσεις ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών, με σκοπό την ειρήνη με το Ισραήλ και την αποχώρησή τους από τα εδάφη που είχαν πατήσει το 1967(πόλεμος 6 ημερών). Στην αρχή, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και το Ισραήλ δεν δέχτηκαν.

Ο Σαντάτ αντελήφθη ότι η επιθυμία του Ισραήλ να διαπραγματευθεί ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την στρατιωτική απειλή που αποτελούσε η Αίγυπτος, μια απειλή που είχε, βέβαια, μειωθεί μετά τον παραπάνω πόλεμο και την ήττα των συνασπισμένων αραβικών χωρών. Ωστόσο, η μεγαλύτερη απειλή για το Ισραήλ προερχόταν από την παρουσία ικανού αριθμού σοβιετικών στρατιωτικών(περίπου 20.000 άτομα) στην Αίγυπτο, με τη μορφή των στρατιωτικών συμβούλων και του ανάλογου εξοπλισμού.

Και τότε, συνέλαβε ένα ιδιοφυές σχέδιο: έδιωξε από την Αίγυπτο τους σοβιετικούς συμβούλους και αναδιοργάνωσε τον στρατό, με σκοπό να αναμετρηθεί με το Ισραήλ, να αποσπάσει τα καταπατημένα εδάφη(Χερσόνησο του Σινά και Λωρίδα της Γάζας) και να «παίξει» με αιώνιες διαπραγματεύσεις (όσοι κάνατε τον απαραίτητο συνειρμό με τον Αττίλα στην Κύπρο, πράξατε σωστά).

Η κίνηση να διώξει τους σοβιετικούς σε μια εποχή που η Αίγυπτος αντιμετώπιζε τεράστια οικονομικά προβλήματα και υπήρχαν προβλήματα με τη μικρή βοήθεια που παρείχαν οι σοβιετικοί, τη στιγμή που η παρουσία τους στην Αίγυπτο τους έφερνε τεράστια πλεονεκτήματα (έλεγχος και διείσδυση στην Μέση Ανατολή) ήταν πραγματικά τολμηρή.

Η επιτυχής συνέχεια δόθηκε τον Οκτώβριο του 1973, στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, συνεργαζόμενος με τον Πρόεδρο της Συρίας Χαφέζ αλ Άσαντ. Μια κυριολεκτικά αιφνιδιαστική και νικηφόρα επίθεση, που τον ανέδειξε ήρωα της χώρας του, και-έστω για λίγο-του αραβικού κόσμου.

Μετά, κάνοντας μια τεράστια στροφή, υπέγραψε, μετά από μακρότατες συνομιλίες, την ισραηλινο-αιγυπτιακή Συνθήκη Ειρήνης. Μια στροφή που τού χάρισε το Νόμπελ Ειρήνης και το προνόμιο του πιο μισητού ανθρώπου επι γης μεταξύ των Αράβων, οι οποίοι αντέδρασαν άμεσα, αποβάλλοντας την Αίγυπτο από την Αραβική Ένωση. Ήταν η πρώτη τους κίνηση.

Στις 6 Οκτωβρίου 1981, ο Πρόεδρος Σαντάτ επιθεωρούσε τα αιγυπτιακά στρατεύματα πριν τον εορτασμό και την παρέλαση της επετείου του νικηφόρου πολέμου του Γιομ Κιπούρ.

Μια ομάδα μουσουλμάνων εξτρεμιστών, με αρχηγό τον Καλέντ ελ Ισλαμπουλί- υπολοχαγό του αιγυπτιακού στρατού με διασυνδέσεις στην τρομοκρατική οργάνωση Τακφιρ Βαλ-Χαζίρα, και ντυμένοι με κανονικές στρατιωτικές στολές, σταμάτησαν εκεί μπροστά, στον χώρο της επιθεώρησης.  Προηγουμένως είχαν καπνίσει όλοι τους χασίς, τιμώντας αυτή την παράδοση της Μέσης Ανατολής.

Με γρήγορες κινήσεις πυροβόλησαν και έριξαν χειροβομβίδες στους αξιωματούχους και τα στελέχη της αιγυπτιακής κυβέρνησης, τραυματίζοντας και θανατώνοντας αρκετούς. Χρηματοδότης αυτής της οργάνωσης ήταν ο Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος είχε επιχειρήσει να δολοφονήσει τον Αιγύπτιο Πρόεδρο την προηγούμενη χρονιά.

Ο Πρόεδρος Σαντάτ δέχτηκε τέσσερις πυροβολισμούς και άφησε την τελευταία του πνοή δύο ώρες αργότερα, πληρώνοντας τις δύσκολες επιλογές του.

Ο Αντιπρόεδρος Χόσνι Μπουμπάρακ γλίτωσε, έγινε Πρόεδρος και εκδικήθηκε, συλλαμβάνοντας και παραπέμποντας σε δίκη τον επόμενο κιόλας μήνα όσους υποψιαζόταν ότι πήραν μέρος σ’ αυτή τη συνωμοσία. Ο Ισταμπουλί και άλλοι τέσσερις εκτελέστηκαν, ενώ άλλοι 17 τιμωρήθηκαν με φυλάκιση.

Η πλειονότητα των κατηγορουμένων δήλωσε περήφανα τη συμμετοχή στην δολοφονία του «προδότη» που συμφιλιώθηκε με το Ισραήλ.