ΟΘΕΛΛΟ
Του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Από την Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Φίλες και φίλοι,

Πιστή στο μηνιαίο αφιέρωμα για τον Άγγλο δραματουργό, σας παρουσιάζω μία από τις τραγωδίες του, γνωστή σε όλους, μεν, αξεπέραστη δε.

Ο Οθέλλο πιστεύεται ότι γράφηκε γύρω στα 1603 και βασίστηκε πάνω στην υπόθεση του έργου Ένας Μόρος Καπετάνιος, του Σίνθιου(γραμμένο στα 1565), ένα έργο που μοιάζει με το Δεκαήμερο του Βοκκάκιου.

Οι κύριοι χαρακτήρες-ήρωες είναι τέσσερις: ο Οθέλλο, ένας άραβας(μόρος) στρατηγός του Ενετικού στρατού, η Δεισδαιμόνα, η αγαπημένη του σύζυγος, ο Κάσσιο, ο πιστός του αξιωματικός και ο κακόβουλος, αν και έμπιστος, Ιάγος.

Τα θέματα του ρατσισμού, της αγάπης, της ζήλειας, της προδοσίας, της εκδίκησης και της μετάνοιας που κυριαρχούν, έκαναν αθάνατο το έργο, που εξακολουθεί και παίζεται μέχρι τις μέρες μας, όχι μόνο στο θέατρο και τον κινηματογράφο, αλλά και στην όπερα, ενώ έχουν δημιουργηθεί πλήθος έργα τέχνης με τα θέματά του.

Ο Ροντερίγκο, ένας πλούσιος και ευγενής, παραπονιέται στον φίλο του Ιάγο για το ότι δεν του μίλησε για τον κρυφό γάμο της Δεισδαιμόνας με τον άραβα στρατηγό Οθέλλο. Ο Ροντερίγκο αγαπά την κοπέλα και την έχει ζητήσει από τον γερουσιαστή πατέρα της, τον Μπραμπάντιο.

Ο Ιάγος μισεί τον Οθέλλο, επειδή προήγαγε τον Κάσσιο αντί για εκείνον και λέει στον Ροντερίγκο ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τον Οθέλλο για το συμφέρον του, πείθοντάς τον συγχρόνως να πάει να βρεί τον Μπραμπάντιο και να του μιλήσει για την απαγωγή της κόρης του. Όταν ο Ροντερίγκο φεύγει, ο Ιάγος ενημερώνει τον Οθέλλο για την επικείμενη επίσκεψη του Μπραμπάντιο.

Ο Μπραμπάντιο, έξαλος με όσα μαθαίνει, εκστομίζει ότι δεν θα ησυχάσει αν δεν δει το κεφάλι του Οθέλλο αποχωρισμένο από το σώμα του, αλλά όταν φθάνει στο σπίτι του, βρίσκει τη φρουρά του Δούκα της Βενετίας, που δεν του επιτρέπει να κάνει τίποτε. Είναι η ώρα που μαθαίνουν ότι οι Τούρκοι θα επιτεθούν στην Κύπρο, τότε δική τους κτήση, και ο Οθέλλο πρέπει να δώσει τις συμβουλές του στην Γερουσία. Ο Μπραμπάντιο δεν μπορεί παρά να συνοδεύσει τον Οθέλλο στο παλάτι του Δούκα, όπου τον κατηγορεί ότι αποπλάνησε την  Δεισδαιμόνα χρησιμοποιώντας μαγεία.

Ο Οθέλλο υπερασπίζεται τον εαυτό του μπροστά στον Δούκα, με παρόντες και αρκετούς γερουσιαστές, λέγοντας ότι η Δεισδαιμόνα τον ερωτεύτηκε ακούγοντας την ιστορία της ζωής του και όχι εξ αιτίας κάποιας μαγείας. Η Γερουσία ικανοποιείται όταν η Δεισδαιμόνα επιβεβαιώνει τα λόγια του Οθέλλο και την αγάπη της για εκείνον, αλλά ο πατέρας της φεύγει θυμωμένος λέγοντας ότι η Δεισδαιμόνα θα προδώσει τον Οθέλλο.

«Κοίταξέ την, Μόρε, αν έχεις μάτια να δεις... εξαπάτησε τον πατέρα της, ίσως λοιπόν, κάνει το ίδιο σε σένα».

Ο Δούκας διατάσσει τον Οθέλλο να φύγει αμέσως για να υπερασπιστεί την Κύπρο κι εκείνος υπακούει, παίρνοντας μαζί του τη γυναίκα του, τον Κάσσιο, τον σημαιοφόρο Ιάγο και τη γυναίκα του Ιάγου, την Εμίλια, ως ακόλουθο της Δεισδαιμόνας. Μαζί τους ταξιδεύει και ο Ροντερίγκο.

Όταν φθάνουν στην Κύπρο μαθαίνουν ότι μια καταιγίδα κατέστρεψε τον τουρκικό στόλο και ο Οθέλλο δίνει εντολές για εορτασμούς, ενώ φεύγει να περάσει λίγο χρόνο με την Δεισδαιμόνα.

Ο Ιάγος μεθά τον Κάσσιο στη γιορτή και πείθει τον Ροντερίγκο να σύρει τον Κάσσιο σε καυγά. Ο Οθέλλο μαθαίνει τι έγινε, εξοργίζεται με τη συμπεριφορά του Κάσσιο και του αφαιρεί τον βαθμό του. Εκείνος νοιώθει ντροπιασμένος και ο Ιάγος τον συμβουλεύει να βρει την Δεισδαιμόνα και να της ζητήσει τη μεσολάβησή της, να τον συγχωρήσει ο Οθέλλο και να ξαναπάρει τον βαθμό του.

Ο Ιάγος, τώρα, βάζει λόγια στον Οθέλλο για τον Κάσσιο, ότι έχει σχέση με την Δεισδαιμόνα. Όταν η Δεισδαιμόνα χάνει ένα μαντήλι, δώρο του Οθέλλο, το βρίσκει η Εμίλια και το λέει στον Ιάγο. Εκείνος το παίρνει, χωρίς να εξηγήσει τα σχέδιά του στην Εμίλια, και το βάζει μέσα στα ρούχα του Κάσσιο, ενώ λέει στον Οθέλλο να παρακολουθήσει τις αντιδράσεις του Κάσσιο. Έπειτα, πλησιάζει τον Κάσσιο και του λέει ψιθυριστά, να μιλήσει για την υπόθεσή του στην Μπιάνκα, μια Κύπρια ευγενή και να της κάνει δώρο ένα μαντήλι που θα βρει στα ρούχα του. Ο Οθέλλο πιστεύει ότι μιλούν για τη γυναίκα του.

Όταν η Μπιάνκα θυμώνει με το μεταχειρισμένο δώρο, που προφανώς ο Κάσσιο το είχε πάρει από άλλη γυναίκα και τού το δίνει πίσω. Ο Ιάγος φροντίζει να το δει αυτό ο Οθέλλο, που αναγνωρίζει το μαντήλι και πείθεται εύκολα ότι η καλή του Δεισδαιμόνα το έδωσε στον Κάσσιο.

Έξαλος και πληγωμένος, ο Οθέλλο αποφασίζεινα σκοτώσει τη Δεισδαιμόνα και δίνει εντολή στον Ιάγο να σκοτώσει τον Κάσσιο. Τη βρίσκει να μιλά σε ευγενείς και την χαστουκίζει μπροστά τους, ταπεινώνοντάς την.

Ο Ροντερίγκο παραπονιέται στον Ιάγο ότι δεν έχει καταφέρει τίποτε μέχρι εκείνη τη στιγμή με την Δεισδαιμόνα και ο Ιάγος τον πείθει να σκοτώσει τον Κάσσιο. Εκείνος επιτίθεται στον Κάσσιο, την ώρα που εκείνος βγαίνει από τα διαμερίσματα της Μπιάνκα. Ο Κάσσιο καταφέρνει να πληγώσει τον Ροντερίγκο, αλλά μέσα στο σκοτάδι, δέχεται ένα ύπουλο, πισώπλατο χτύπημα στα πόδια του από τον Ιάγο. Στις φωνές για βοήθεια εμφανίζονται δύο άντρες και ο Ιάγος, εκμεταλευόμενος τη νύχτα, ενώνεται μαζί τους...

Όταν ο Κάσσιο αναγνωρίζει τον Ροντερίγκο, ο Ιάγος τον σκοτώνει για να μην αποκαλύψει την αλήθεια και κατηγορεί την Μπιάνκα για την αποτυχημένη απόπειρα.

Ο Οθέλλο αντιμετωπίζει την Δεισδαιμόνα και την πνίγει στο κρεβάτι τους. Η Εμίλια εμφανίζεται και καλεί βοήθεια. Έρχεται ο προηγούμενος κυβερνήτης, ο Μοντάνο, μαζί με τον Γκρατιάνο και τον Ιάγο. Όταν ο Οθέλλο επικαλείται το μαντήλι ως απόδειξη απιστίας, η Εμίλια αντιλαμβάνεται τι έκανε ο σύζυγός της, φανερώνει τι έγινε πραγματικά κι εκείνος δεν διστάζει στιγμή: τη σκοτώνει μπροστά σε όλους!

Ο Οθέλλο, αντιλαμβανόμενος τα πάντα, την αθωότητα και την πίστη της, νεκρής από τα χέρια του Δεισδαιμόνας, μαχαιρώνει τον Ιάγο, αλλά όχι θανάσιμα. Θέλει να τον αφήσει να ζήσει πονώντας την υπόλοιπη ζωή του.

Ο αμετανόητος Ιάγο δεν εξηγεί τις πράξεις του, ορκιζόμενος να παραμείνει σιωπηλός. Στη συνέχεια, ο Οθέλλο, μην αντέχοντας να συνεχίσει να ζει, αυτοκτονεί. Τη θέση του την παίρνει ο Γκρατιάνο, ο οποίος παροτρύνει τον Κάσσιο να τιμωρήσει τον Ιάγο όπως του αξίζει.